Suda yüzmeyi seven tek kedi cinsi olarak ve farklı göz rengi ile adını tüm dünyada duyuran Van kedisi ana vatanı Türkiye olan iki saf kedi ırkından biridir. Turkish Shorthair Cat (Uzun Tüylü Türk Kedisi), Anadolu Kedisi, Swimming Cat (Yüzen Kedi) ve son olarak da van yöresinde “pişik” olarak da adlandırılan Van kedisi adından da anlaşıldığı gibi Van gölü ve çevresine özgüdür. Bölgede yaygın olan bir efsaneye göre Van kedisinin Nuh’un gemisiyle geldiğine ve suya atlayıp yüzerek Van gölü çevresine kadar geldiğine inanılmaktadır. Kökeni ile ilgili kesin bir bilgi yoktur ancak İran, Irak ve eski Sovyetler Birliğinde de görüldüğüne dair bilgiler bulunmaktadır.
Orta ve Güney batı Asya bölgesinden derlenen kayıtlara bakılarak Van kedisinin tarihinin bu bölgede 5000 yıl öncesine dayandığı bildirilmektedir. Bölge halkı tarafından uzun yıllardan beri beslenen bu saf kedi türü 1950’li yıllarda iki İngiliz fotoğrafçı tarafından Avrupa ya götürülmüş ve oldukça beğeni kazanmıştır. Van kedisi uzun yıllar boyunca yurt dışındaki akraba ve arkadaşlarına hediye götüren yöre halkı ve turistler sayesinde oldukça yayılmıştır. Amerika’ya götürülmesi 1970 yılından sonradır.
Güçlü ve kaslı vücudu, uzun beyaz kürkü, birbirinden farklı renkteki göz renginin yanı sıra suya kendi isteği ile girerek, yüzmekten mutluluk duyan bu saf ırk Amerika’da da oldukça beğeni kazanmış ve yayılmıştır. The International Cat Association (TICA) yani Uluslararası kedi birliği tarafından 1985 yılında, Cat Fanciers Association (CFA) yani kedi severler derneği tarafından 1988 yılında saf ırk olarak kabul edilmiştir. Saf ırk olarak tescil edilmesiyle birlikte ülkemizde de ulusal hazine olarak kabul edilerek koruma altına alınmıştır.
Van Kedisinin Fiziksel Özellikleri
İyi bir avcı ve iyi bir yüzücü olan Van kedisinin kaslı ve çevik bir vücudu vardır. Başı fazla büyük değildir, burun kısa ve yuvarlaktır. Burun ucu daima pembe renklidir. Oldukça büyük, ucu yuvarlak olan üçgen görünümlü kulakları dibe doğru yuvarlak bir görünümdedir. Burnu gibi kulakları ve pati altları da daima pembedir.
Elmacık kemikleri çıkıntılıdır. Badem şeklindeki gözlerinin rengi sadece kehribar rengi, sadece mavi veya bir göz mavi, diğer göz kehribar rengi olabilir. Mavi renk daima parlak turkuaz mavidir ama kehribar renk koyu kehribar, açık kehribar gibi değişkenlik gösterebilmektedir. Göz rengi her zaman farklı olmayabilir. Her iki göz mavi, kehribar, her iki göz kahve renkte olabilir.
Vücudunu kaplayan tüyler sadece beyaz olabildiği gibi iki renk olarak da görülür. Ana renk olan beyazın yanı sıra sarı, siyah, tekir gibi ikinci bir renk olabilir. Bacak ve vücudun bazı bölgelerinde renkli tüylerin olması da muhtemeldir. Tüm bu varyasyonlarda önemli olan, renkli tüylerin oranının % 15’i geçmemesidir.
Sarı rengin olduğu Van kedilerinde baş bölgesi, kulaklar ve kuyruk sarı, vücudun diğer yerleri beyaz renkte tüylerle kaplıdır. Vücudunda bulunan sarı renkli tüylerin sadece kulak, baş bölgesi ve kuyrukta olması spesifiktir ve Van kedisi deseni olarak bilinir.
Vücudu uzundur, bacakları kaslı ve güçlüdür, patileri sıkı ve yuvarlaktır. Arka bacakları ön bacaklarından daha uzun ve oldukça güçlüdür. Bu sayede çok iyi zıplayabilir ve iyi tırmanabilir.
Tilki kuyruğu olarak tanımlanan kuyruğu uzun ve çok tüylüdür. Sarı renk olan kuyruk tüylerinin halkalı görüntüsü, Van kedisi için belirgin bir özelliktir.
Van Kedisi Karakteri
Zeki, sıcakkanlı ve sahibine bağlıdır. Sevecendir ve sevilmekten hoşlanır, kucağınıza kıvrılıp yatabilir ama her istediğinizde onu kucağınıza alamazsınız, kucak kedisi değildir. Yerlerde yuvarlanmayı, hoplayıp zıplamayı tercih eder.
Konuşkan bir kedidir. Duygularını değişik tonlarda çıkardığı mırıldanma ve miyavlama ile belli eder. Sahibine minnetini belli etmek için, acıktığında veya tuvalet ihtiyacı olduğunda farklı tonlarda miyavlayarak isteklerini kolayca anlatır.
Farklı bir kedi türü ile oynamaktansa kendi türünden bir kediyle oynamayı tercih eder. Erken dönemlerde bir araya getirilirlerse farklı ırktan kediler ile veya köpekler ile anlaşabilir. Çocuklarla da anlaşabilir, oyun oynayabilir ama bu sırada kuyruğunun çekiştirilmesinden mutlu olmaz. Bu nedenle çok küçük çocuklarla kontrollü olarak bir arada tutulmalıdır.
Hareketli ve oyuncu bir karakteri olan Van kedisi çok kolay öğrenir ve eğitilebilir. Tuvalet eğitimi konusunda hiçbir sorun yaşamazsınız. Tuvaletini yapacağı kum kabını bir kez göstermeniz yeterlidir. Asla başka yere tuvaletini yapmaz.
Bir Van kedisi bakacaksanız mutlaka ilgisini çekebilecek bir kedi oyuncağı almalısınız. Onun için seçeceğiniz oyuncağın avcılık içgüdüsünü de tatmin edecek hareketli bir oyuncak olması faydalı olacaktır. Eğer birlikte vakit geçirebilecekseniz kedi oltası veya lazer gibi egzersiz yaptırabileceğiniz kedi oyuncakları seçebilirsiniz. Ancak fazla vakit ayıramayacaksanız kurulabilen mekanizmalı hareketli oyuncaklar, kanal içerisinde veya çember içerisinde dönen topu bulunan hareketli oyuncaklar ilgisini çeker ve onu saatlerce oyalayabilir. Aksi halde kolayca sıkılabilir.
Van Kedisi Tüy Bakımı
Uzun ve ipeksi tüyleri, su tutmayan, düz ve yumuşak yapılıdır. Doğu Anadolu bölgesinin yazın sıcak, kışın kuru ve soğuk olan karasal iklimine adapte olan Van kedilerinin kışın tüyleri uzar ve bu sayede soğuktan korunur. Yazın sıcak havalarda uzun tüylerini döker ve nispeten daha kısa tüyler ile yazı geçirir. Çok sıcak olduğunda da ise yüzerek serinler.
Tüyleri ipeksi, yumuşak ve yoğundur ancak kıtıklaşmaz ve taranması oldukça kolaydır. Çok fazla yalandığı için kendi tüy bakımını da yapan Van kedisinin haftada bir iki kez taranması yeterlidir. Çok sık yıkanma ihtiyacı yoktur. Suyu çok sever, musluktan akan suya pati atabilir, küvetin içine atlayabilir, banyo yaparken sizinle yıkanmaktan kaçınmaz. Suyu çok sevmesine karşın siz istediğinizde değil kendi istediğinde suya girmeyi tercih eder.
Tüy yapısı oldukça farklı bir gelişim gösterir. Yavru iken daha kısa olan tüyleri yaşı büyüdükçe uzar. Bu da ortalama 3 – 4 yıl gibi bir sürede olur. Geliştikçe boyun ve göğüs bölgesindeki tüylerin boyu uzar, yoğunluğu artar ve kabarık ve hoş bir görünüm alır.
Van Kedisi Sahiplenme
Tescil edilmiş Van kedisi almak istiyorsanız Van 100.Yıl üniversitesine bağlı çalışan Van kedisi Araştırma Ve Koruma merkezine başvurarak sağlıklı bir yavru edinebilirsiniz. Bu merkez Van kedisinin genetik ve fiziksel özelliklerinin korunabilmesi için kurulmuştur. Van kedisi türü, korunması gereken ve nesli tükenme tehlikesi yaşayan kedi ırkları arasındadır.
Van Kedisi Üremesi
Van kedisi yılda bir kez 10 gün kızgınlık gösterir. Bu kızgınlık sürecinde hamile kalırsa bir daha kızgınlık göstermez. Gebelik süresi 60 – 62 gündür. Bir seferde en fazla 4 yavru doğurmaktadır. Hamilelik süresince temkinlidir ama bu dönemde ilgi ister ve okşanmaya ihtiyacı artar.
Hamileliğin sonlarına doğru hareketliliği azalır, doğum için sesiz ve kuytu, gözlerden uzak yerleri tercih eder. Yavruları doğduktan sonra oldukça ilgili ve şefkatli olan dişi Van kedisi mükemmel bir annedir.
Van kedisi yavruları ilk doğduğunda göz rengi grimsi renktedir. Yaklaşık 20 – 25 gün sonra farklılaşır, ilk aydan sonra asıl rengini almaya başlar. Bir yavrunun çift renkli göze sahip olup olmadığının erken dönemde anlayabilmek mümkündür. Kafasının üzerinde bir iki küçük siyah lekenin varlığı bu Van kedisi yavrusunun ileride çift renkli göze sahip olacağının bir işareti olarak kabul edilir.
Van Kedisi Beslenmesi
Van kedileri çok uzun yıllar boyunca doğada özgür dolaşmış ve avlanarak yaşamını sürdürmüştür. Yazın dağlarda dolaşıp kışın dönen bu özgür kedilerin doğal yaşamdaki beslenme şekline uygun bir beslenme şekli düzenlenmelidir. Hareketli ve oyuncu olduğundan enerji ihtiyacı fazladır. Bu nedenle protein oranı yüksek bir kedi maması seçilmelidir. Beyaz tüylü olan ve alerjiye yatkın olan bu ırk için seçilecek mamalarda, protein kaynağı olarak somon balığı gibi düşük alerji riski olan bir protein kaynağı kullanılarak hazırlanmış bir kedi maması iyi bir seçim olacaktır.
Mama seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer konuda oldukça temiz olan ve çok yalanan Van kedilerinde özellikle uzun tüylerin yutulmasına bağlı olarak şekillenebilecek tüy yumaklarının sorun yaratmaması için hairball özelliği olan bir kedi maması seçilebilir veya beslenmesine ilave olarak kedi maltı kullanılabilir.
Dengeli beslenen yetişkin diş Van kedisi 3,5 – 4,5 kg ağırlığa erişebilirken, erkek Van kedisi 4,5 – 6 kg ağırlığa erişebilir. Bu ortalama ağırlığın yanı sıra 7 – 8 kg ağırlığa erişen erkek Van kedileri de bilinmektedir.
Van Kedisi Yaşam Alanı
Van kedisi ev içerisinde ve ev dışında yaşayabilir. Sert iklim koşullarına dayanıklıdır. Yine de çok soğuk havalarda dışarıda olmamalıdır. Van kedisi hareketli bir kedi ırkıdır. Yüksek yerlere çıkmayı ve tepelerde dolaşmayı sever bu nedenle ev içerisinde üzerine tırmanabileceği ve yatabileceği kedi tırmalama ağacı tarzında yuvalı tırmalama tahtası bulundurmanız onu mutlu edecektir.
Van Kedisinin Sağlık Sorunları
Ortalama 8 – 15 yıl yaşayabilen Van kedileri genel olarak sağlıklı kedilerdir ve çok fazla sağlık sorunu yaşamazlar. Ancak tüm kedi ırklarında olduğu gibi Van kedilerinin de genetik olarak görülebilen bazı sağlık sorunları bulunmaktadır. Bunlar;
Sağırlık
Van kedilerinde sağırlık genetik olarak görülen hastalıklardandır. Ancak yaygın olan görüş tüm beyaz Van kedilerinin sağır olduğu yönünde olsa da mayi gözlü beyaz olanlarda sağırlığın görülme oranı daha fazladır. Yine de bu oran Ankara kedisiyle kıyaslandığında daha düşüktür. Ankara kedilerinde sağırlık oranı daha yüksektir.
Göz Rengi Farklılığı
Van kedisine ayrıcalık katan bu durum aslında genetik bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır.
Hipertrofik Kardiyomiyopati
Saf kedi ırklarında görülebilen bu hastalık çok fazla olmasa da Van kedilerin de de yaşanabilmektedir. Kalp kasının kalınlaşması ve buna bağlı olarak kanın yetersiz pompalanması ile karakterize olan bu hastalığın Van kedilerin de genetik olup olmadığı henüz tam olarak tespit edilememiştir.
İlginizi çekebilir : Erkek Kedi İsimleri
Ayrıca isterseniz Van Kedisi ve Ankara Kedisi Arasındaki Farklar konulu yazımızı da okuyabilirsiniz.
