Kuş tüneği, kuşların tüneme ihtiyaçlarını karşılayabilmek için kullanılan bir kuş malzemesi çeşididir. Kuşlar doğal yaşamlarında hayatlarının neredeyse tamamını ağaç dallarına tüneyerek geçirir. Uçmadığı tüm zaman dilimi içerisinde bir ağaçtan diğerine tüneyerek yaşar. Bu nedenle bir kuşun yaşantısında önemli yeri olan kuş tüneği seçimi de bu nedenle büyük önem taşımaktadır.
Kafes içerisinde, tünekler kuşun yaşam alanıdır. Üzerinde uyuyabileceği, yem yiyebileceği, dinlenebileceği kısaca mutlu ve huzurlu olabileceği tüneklere ihtiyaçları vardır. Doğru seçilmemiş bir tünek kuşunuzun sağlığı üzerinde olumsuz bir etki yaratır.
Kuşunuz için en iyi tüneği seçmiş olsanız bile, bir kuşun sürekli aynı yapıda bir tünek kullanması da ayak sağlığında ve kan dolaşımında sorunlara neden olabilir. Kafeste yaşayan kuşlar için, birbirinden farklı yapıda ve farklı kalınlıkta tüneklerin bir arada bulundurulması gerekir. Yani kafeste bir adet plastik kuş tüneği, bir adet kumlu kuş tüneği ve bir adet ahşap kuş tüneği gibi birbirinden farklı tünekler olmalıdır. Bu şekilde aynen doğal yaşamda olduğu gibi farklı ağaç dallarına konmuş hissi yaratıldığı gibi ayak sağlığı içinde uygun ortam yaratılmış olur.
Tünek Seçimi
Tüneğin üzerinde rahat edemeyen bir kuş huzursuz olur ve strese girer. Bu nedenle yem yemeyen veya tüy yolan kuşlar söz konusudur. Hayatının büyük kısmını geçirdiği tüneği en rahat ettiği yer olmalıdır. Kalitesiz kötü bir tünek kuşlarda yaygın görülen “bumblefoot” yani taban yastığının şişmesi ile karakterize hastalığın ve artrit yani ağrılı eklem şişmesinin en büyük nedenidir. Tedavisi yapılmaz ise tehlikeli durumlar yaratabilir bu şikayetlerin görülmesi halinde ilk iş olarak tüneğin değiştirilmesi gerekir.
Bunun yanı sıra ihtiyaç duyulan bazı tüneklerde uzun süre kullanıldığında ayakta sorun yaratabilir. Tırnakların törpülenmesi için kumlu tünek gereklidir ama sürekli kumlu kuş tüneğinde oturan kuşun ayak sağlığı bozulur veya taban altında yaralar oluşabilir. Bu nedenle kumlu tünek kullanırken dikkat edilmelidir. Ya kumlu tünek kafeste sürekli takılı bırakılmamalı ve değiştirilerek kullanılmalı yada kuşun ayağı yorulduğunda veya ayağı acıdığında uçup konabileceği düz bir ahşap kuş tüneği veya plastik bir tünek de olmalıdır.
Tüm tünekler için durum aynıdır. Sürekli plastik tünek kullanıldığında tırnakları törpülenmez veya sürekli düz bir tünekte kaldığında kan dolaşımı hareketlenmez. Kafes içerisinde kuşun ayaklarında kan dolaşımını aktive eden doğal ağaç dallarından yapılmış bir tünek olması oldukça faydalıdır.
Sonuç olarak kafes içerisinde kuşun dönüşümlü olarak kullanabileceği farklı dokularda, birden fazla sayıda kuş tüneği bulundurulması ayak sağlığının korunması için çok önemlidir.
Kuş tüneği bir kuşun yaşamında psikolojik etkisinin yanında fiziksel olarak da önemli bir yere sahiptir. Çünkü kuşun kaslarının güçlenmesine, egzersiz yapmasına ve bu sayede sağlıklı kalmasına olanak sağlar. Kuşun tünek üzerinde dengede kalması dahi büyük bir enerji harcamasını sağlar.
Kuş tünekleri, kuş bakmaya karar veren herkesin ilk alması gereken kuş malzemelerinden biridir. Alınan kuş kafesi içerisinde genellikle bir iki adet tünek bulunmaktadır. Ancak kimi zaman kalitesiz bir tünek olabileceğinden mutlaka ikinci bir tünek alarak kuşunuzu rahat ettirmeniz gerekir.
İlginizi çekebilir: Papağan Tüneği
Oldukça fazla kuş tüneği çeşidi içerisinden hangi tüneği seçeceğiniz konusunda kafanız karışabilir. Bu amaçla mutlaka tüneğin etiketinde yazan bilgilere dikkat etmelisiniz. Genellikle Hagen living world, Happy pet, Vitakraft ve Karlie gibi ithal kuş tüneklerinde ve diğer kuş malzemelerinde hangi kuş türleri için uygun olduğu hakkında açıklama bilgileri bulunmaktadır. Ancak seçtiğiniz tüneğin etiketinde açıklama bilgisi yok ise kuşunuzun türüne uygun tünek seçebilmek için dikkat etmeniz gereken bir kaç detay söz konusudur. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
- Kuşunuzun türü; Bir muhabbet kuşu tüneği ile bir papağan tüneği birbirinden farklıdır. Hem tüneğin kalınlığı hem de, uzunluğu aynı değildir. Papağanların tırnakları sert olduğundan dayanıklı bir tüneğin olması gerekir. Kanarya için genellikle muhabbet kuşu tüneği olarak satılan ince tünekler kullanılmaktadır.
- Kuş Kafesinin boyutları; Seçeceğiniz tünek kafesinizin boyutlarına uygun olmalıdır. Fazla yer kaplayan fazla sayıda tünek varsa kuşun uçabileceği alan kalmaz. Eğer tünekler kafes içerisinde uygun yerlere yerleştirilmez ise kuşlar yem ve sularına ulaşmakta zorlanabilirler.
- Tüneğin Kalınlığı; Tünek seçiminde belki de en önemli konulardan birisidir. Seçeceğiniz tüneğin kalınlığı kuşunuzun ayak yapısı ile uyumlu olmalıdır. Küçük kuşlar için çapı 1 – 2 cm kalınlığı olan tünekler, papağanlar için ise 2,5 – 5 cm kalınlığı olan tünekler seçilmelidir. Sultan papağanı tüneği olarak çok kalın olmayan 2 – 2,5 cm kalınlığı olan bir tünek uygundur. Tünek kalınlığı kuşun ön ve arka parmak tırnaklarının birbirine geçmeyeceği bir şekilde olmalıdır.
- Malzeme; Tüneğin yapıldığı malzeme kuşa zarar verebilecek toksik etkisi olan bir materyal olmamalıdır. Hem gagası ile didiklerken zarar görebilir, hem de ayak sağlığı için zararlı olabilir.
Kuş Tüneği Çeşitleri
Bir kuş kafesi içerisinde kullanılabilecek tünek çeşitleri 5 ana grupta toplanabilir. Kuş tüneği fiyatları da tüneğin boyuna, şekline ve yapıldığı malzemeye bağlı olarak farklılıklar gösterebilir. Olumlu ve olumsuz yönleri ile tünek çeşitlerini şöyle sıralayabiliriz,
- Ahşap kuş tüneği; En yaygın kullanılan ve en çok tercih edilen kuş tüneği çeşididir. Kuş tarafından çiğnenmesinde sorun olmaz. Genellikle düz ve her yeri aynı kalınlıkta olan bu tüneklerin tek başına kafeste takılı olması yeterli değildir. Yanında kalınlığı farklı olan ikinci bir tünek veya mineralli kuş tüneği daha tercih edilmelidir.
- Plastik kuş tüneği; Üzerinde bit, pire gibi böcekleri barındırmadığı ve kolay temizlenebildikleri için tercih edilmektedir. Ancak kemirilme ihtimali nedeniyle fazla tavsiye edilmeyen plastik tüneklerin bir dezavantajı da düz yapısı nedeniyle ayakta kan dolaşımını düzensizleştirmesidir. Bu nedenle plastik tüneklerden kullanacaksanız düz ve dalgalı şekilde iki tüneği birlikte bulundurabilirsiniz.
- Kumlu kuş tüneği; Taş tünek, kumlu tünek veya mineralli kuş tünekleri kuşların tırnaklarını törpüleyebilmesi için ideal ürünlerdir. Ancak kafeste en üst tünek olmamalıdır. Kuşlar doğal yaşamlarında olduğu gibi genellikle ağaçların üst dallarında tüner. Bu nedenle kafes içerisinde en üst seviyedeki tünek en konforlu ve uzun süre tutunduğunda ayaklarını rahatsız etmeyen tünek çeşitlerinden olmalıdır. Kumlu tünekler ihtiyaç halinde kullanabilmeleri için alt seviyelerde tutulmalıdır. Kuşunuz için; kumlu kuş tüneği işlevi gören kumlu tünek kaplamaları kullanılarak tırnaklarını törpülemesine yardımcı olabilirsiniz. Bu ürünler kumlu kuş tüneği adıyla bulunabilmekte ve tüm kuş tüneklerine uyumlu olduğundan rahatça takılıp çıkarılabilmektedir.
- Doğal ağaç dalı kuş tüneği; Kuşlar için en fazla tavsiye edilen kuş tüneği çeşidi doğal tüneklerdir. Bir dal üzerinde farklı kalınlıkların, farklı çıkıntıların olması ayak sağlığı için en çok tercih edilme sebebidir. Ayrıca kuşlar ağaç dalının kabuklarını soymayı çok sever bu sırada gaganın da törpülenmesine yardımcı olur. Ahşap tüneğe göre kıyaslandığında kuşun gagalamasına daha uzun süre dayanır. Bunun yanı sıra doğal ağaç dalı tüneklerin bol çatallı veya birden fazla dalı olan çeşitleri kuşun egzersiz yapmasına, kaslarının güçlenmesine de yardımcı olur.
- Koton Halat Tünekler; Kolay tutunabildikleri ve tırmanabildikleri için kuşların favorisi olan koton halat tünekler özellikle papağan sahipleri tarafından sık tercih edilen tünek çeşididir. Bu eğlenceli tüneğin dezavantajı ise parçalandığı taktirde iplerinin parmaklara dolanma riski olmasıdır. Kuşunuzun aşırı didikleme huyu yoksa bu eğlenceli tüneklerden kullanabilirsiniz. Halat tüneklerin yenilme ihtimaline karşı bilindik kaliteli ve güvenilir bir markanın tüneği olmasına, % 100 pamuk ip, sisal ip, kenevir ve jüt ipinden yapılmış olmasına dikkat etmelisiniz.
Seçtiğinizi ürün ne kadar doğal ve zararsız olsa da kuşunuzun halat tüneği parçaladığını fark ettiğiniz zaman hemen kafesten uzaklaştırarak olası bir sindirim sistemi problemini önlemelisiniz.
İlginizi çekebilir: Muhabbet Kuşu Salıncağı
Bu 5 çeşit tüneğin yanı sıra kafes içerisinde kullanabileceğiniz tünekli kuş salıncağı ve kuş merdiveni gibi kuş oyuncakları da bir tür tünek işlevi gören kuş malzemelerindendir. Kuşunuz için bir tüneğin yanında kuş salıncağı veya kuş merdiveni de kullanarak egzersizleri keyifli hale getirebilirsiniz.
Evde Kuş Tüneği Yapımı
Kuşunuz için, bahçenizdeki ağaç dallarından sizde bir kuş tüneği yapabilirsiniz. Ama bazı riskleri olduğundan dikkat etmeniz gereken birkaç önemli konu olduğunu hatırlatmak isteriz. İlk yapılması gereken güvenli bir ağacın seçilmesidir. Bazı ağaçlar kuşlar için zehirli etki yapabilir bu nedenle rastgele bir ağaç seçmeniz riskli olabilir.
Kuş tüneği yapabileceğiniz uygun ağaçlar;
Elma ağacı, badem ağacı, hurma ağacı, kavak ağacı, üzüm ağacı, fındık ağacı, zeytin ağacı, portakal, limon, mandalina gibi turunçgillerin ağaçları, dış budak, akasya ağacı, incir ağacı, iğde ağacı, huş ağacı, bambu, yaban elması, köknar ağacı, manolya, dut ağacı, armut ağacı, gül ağacı ve salkım söğüt dalları tünek olarak tercih edilebilir.
Kuşlar için zararlı olan ve tünek yapımında kullanılmaması gereken ağaçlar;
Zakkum, kestane ağacı, kayısı ağacı, kiraz ağacı, kakao ağacı, defne, at kestanesi, meşe ağacı, ardıç, şeftali ağacı ve erik ağacı gibi reçinesi olan ağaç türleri kuşlar için zararlı olabileceğinden sakınılmalıdır.
Tünek yapımında ikinci adım dalın temizliğidir. Bu dalların kimyasallar ile bulaşık olmaması da önemlidir. Seçeceğiniz ağaç dalını kuş tüneği olarak kullanmadan önce üzerinde kimyasal ilaç kalıntısını, bit, böcek ve akarları temizlemelisiniz. Aksi halde kuş zarar görebilir.
Seçtiğiniz dalı, üzerinde hiçbir kalıntı olmadığından emin olacak şekilde iyice ovarak yıkamalısınız. Daha sonra kuşun ayaklarına zarar vermesin diye üzerinde varsa kıymık ve çıkıntıları keskin bir bıçak veya falçata kullanarak törpüleyin. Kesinlikle kabuklarını soymayın çünkü bu işlemi kuşunuz keyifle yapacaktır. Daha sonra kuruması için bir kenara koyup bekleyin. Ancak bu sırada küflenme olmamasına dikkat etmelisiniz.
İyice kuruduktan sonra fırınlayarak tam bir sterilizasyon sağlamanız iyi olacaktır. Yaklaşık 1 – 2 saat gibi bir süre 100 derece fırında tutulması sterilizasyon için yeter. Ancak ağacın cinsine kalınlığına göre bu süre değişebileceğinden düzenli kontrol ederek yanmadığından emin olmalısınız. Yeterli gördüğünüz takdirde çıkarıp bir kenarda soğumaya bırakın. İyice soğuduktan sonra kafes içerisinde uygun bir yere yerleştirerek tüneği kullanabilirsiniz.
Pet shoplarda veya evcil hayvan mağazalarında kolaylıkla bulabileceğiniz doğal tünekler genellikle vidalı olarak üretilir ve bu sayede kafes teline kolayca sabitlenebilir.
Muhabbet Kuşu Kafesi Nasıl Seçilir? konulu yazımızı da okumak ister misiniz?
