Köpeklerde Şaşılık (Strabismus)

Köpek dostlarımız ile aynı dili konuşmasak da ne anlatmaya çalıştıklarını bakışlarından ya da beden dillerinden anlarız. Aramızdaki bu iletişimin sorunsuz bir şekilde sürebilmesi için gözümüz gibi baktığımız köpeklerimizin gözlerine de iyi bakmalıyız. Çünkü köpeklerde göz hastalıkları oldukça fazla görülür. Önemsenmeyen ya da fark edilmeyen bazı göz hastalıkları, evcil dostlarımızın yaşamını olumsuz etkileyecek istenmeyen sonuçlar doğurabilmektedir. Bu nedenle de köpeklerin gözlerinin günlük olarak kontrol edilmesi yaşanabilecek olumsuzlukları önlemek bakımından faydalı olacaktır. Yine insanlarda görülen birçok göz hastalığı köpeklerde de görülebilmektedir. Bu hastalıklar arasında konjunktiva iltihabı, göze yabancı bir madde girmesi, göz kuruluğu, glokom ve katarakt gibi hastalıklar yer alır. Bunların yanı sıra köpeklerde şaşılık (Strabismus) da görülebilmektedir. Görünüşte zararsız olan bu göz hastalığı, ciddi hastalıklara işaret ediyor olabilir. Peki, şaşılık nedir, neden kaynaklanır?

Şaşılık (Strabismus) Nedir?

Şaşılık, tıpkı insanlarda olduğu gibi köpeklerde de her iki gözün birbiriyle paralel ve uyumlu bir şekilde hareket edememesi durumudur. Bu göz hastalığı, gözü yerinde tutan kaslarda bir problem olduğuna işaret etmektedir. Diğer memelilerde olduğu gibi köpeklerde de her bir gözü destekleyen 6 adet kas bulunmaktadır. Gözlerin farklı yönlere bakmasını sağlayan bu kasları şu şekilde sınıflandırabiliriz:

• Rektus (Düz) Kaslar: Bu göz kaslarının üst, alt, yanal ve orta olmak üzere 4 farklı çeşidi bulunmaktadır. Rektus kaslar, tendonlar ile göz yuvarlağının beyaz kısmına bağlıdır. Alt ve üst düz kaslar, gözü yukarı ve aşağıya hareket ettiren kaslardır. Yine orta ve yanal düz kaslar ise gözün yanlara hareketini sağlamaktadır.
• Oblik Kaslar (Eğimli, çaprazlamasına giden kaslar): Alt ve üst olmak üzere 2 çeşit oblik kas vardır. Bu kasların birlikte hareketi, gözün saat yönünde ya da tersine dönmesini sağlar.
• Retraktör Kaslar: Retraktör kaslar, göz küresini hareket ettiren 6 kas arasında yer almaz. Bu kaslar, göz kapağının hareketlerini kontrol eder.

Yukarıda bahsedilen kaslar sorunsuz bir şekilde çalıştığında gözler aynı yöne hareket ederler. Strabismus ise bu kasların bir ya da birkaçının düzgün şekilde çalışmaması durumunda ortaya çıkar. Köpeklerde her iki gözde ya da tek gözde oluşabilen şaşılığın birçok çeşidi bulunmaktadır. Şaşılık çeşitleri ise şunlardır:

• Yukarıya Şaşılık (Hipertropya): Göz, yukarıya bakma eğilimindedir.
• Aşağıya Şaşılık (Hipotropya): Göz, aşağıya bakma eğilimindedir.
• Dışa Şaşılık (Ekzotropya): Göz, yüzün dışına doğru hareket eder.
• İçe Şaşılık (Ezotropya): Göz, buruna doğru hareket eder.

Şaşılık çeşitleri arasında köpeklerde en sık görülen ise “içe şaşılık” yani gözün iç açısına doğru olan göz küresi dönüklüğüdür.

Köpeklerde Şaşılık Nedenleri

Şaşılık, hemen her yaştan köpekte görülebilen bir göz hastalığıdır. Ancak bazı köpek ırkları şaşılığa diğerlerine göre daha yatkındır. Şaşılığa yatkın köpek ırklarını şöyle sıralayabiliriz:

• Shar Pei
• İrlanda Kurt Köpeği
• Akita
• Golden Retriever
• Pug
• Boston Terrier
• Chihuahua

Köpeklerde şaşılık gelişmesinin birçok nedeni vardır. Bunların başında ise kalıtsal problemler ve anormal kas büyümesi gelmektedir. Özellikle Boston terrier cinsi köpekler, kalıtsal şaşılık geliştirme eğilimindedir. Yine kalıtım ve anormal kas büyümesinin yanı sıra köpeklerdeki bağışıklık sistemi hastalıkları da strabismusa neden olabilir. Örneğin, miyozit yani kas enflamasyonu, şaşılığa yol açan hastalıklar arasında yer alır. Hatta bu hastalık, köpeklerde göz yuvarlağının anormal bir şekilde dışarıya çıkmasına da neden olabilmektedir. Ayrıca köpeklerde tiroid bezi ile ilgili sorunlar da şaşılığa yol açan etkenler arasında sayılabilir.

İlginizi çekebilir: Köpek Göz Bakım Ürünleri

Tümörler, köpeklerde şaşılığın bir başka olası nedenidir. Göz küresine yakın ya da gözün içinde oluşan bir tümör, göz kaslarının üzerinde baskı oluşturabilir. Bu kaslar, zamanla olması gerektiği gibi çalışmaz ve göz küresinin anormal bir şekilde hareket etmesine neden olabilir. Yine sinir sistemi ile ilgili hastalıklar da köpeklerde strabismus gelişmesine yol açabilir.

Köpeklerde şaşılık travmalar sonrasında da gelişebilir. Bu anlamda trafik kazası sonucu ciddi kafatası yaralanması geçiren köpeklerde şaşılık gelişme ihtimali oldukça yüksektir. Yine bir köpeğin vestibüler sistem hastalığı varsa bunun sonucunda şaşılık ortaya çıkabilir. Çünkü vestibüler sistem, kulağın bir parçasıdır ve tıpkı insanlarda olduğu gibi köpeklerde de dengeyi korumaya yardımcı olur. Eğer bu sistem olması gerektiği gibi çalışmıyorsa köpek dengesini sağlayamaz ve dönüyormuş gibi hissedebilir. Bu da gözlerinin anormal bir şekilde hareket etmesine neden olabilir.

Bunların yanı sıra köpeklerde hidrosefali, zehirlenme ve kene felci gibi hastalıklar da şaşılık nedenleri arasında sayılabilir. Görüldüğü gibi köpeklerde şaşılık nedenleri oldukça geniş bir yelpazeye yayılır. Bu nedenlerden bazıları köpek için hayati tehlikelere neden olabilir. Bunun için özellikle doğumsal olmayan şaşılık durumunu ciddiye almak ve köpeği bir veteriner hekime götürmek gerekmektedir. Aksi halde şaşılığa neden olan hastalık ilerler ve tedavisi zorlaşabilir.

Köpeklerde Şaşılık Belirtileri

Şaşılık, özellikle yaralanma ve sinir hasarı gibi durumlar sonrasında aniden ortaya çıktığında köpek sahipleri tarafından kolaylıkla fark edilebilir. Her iki gözde de görülebilen bu hastalığa sahip köpekler düz ileriye baktıklarında göz ya da gözleri orta çizgiden sapar. Yine vestibüler sistem ile ilgili sorunu olan köpekler dengesini koruyamaz ve dönüyormuş gibi hissederler. Bu nedenle de gözlerinin anormal bir şekilde hareket ettiği fark edilebilir.

Şaşılık sorunu olan köpekler yatak ya da koltuk gibi eşyaların üzerine atlamak istemez ve daha çok yerde uyumayı tercih ederler. Ayrıca iştah kaybı, halsizlik ve yürürken zorluk çekme gibi belirtiler de gösterebilirler.

Köpeklerde Şaşılığın Teşhis ve Tedavisi

Şaşılık, genellikle bir semptomdur ve daha ciddi bir hastalığa işaret eder. Bu nedenle de köpeklerde şaşılık tedavisi için öncelikle şaşılığa neden olan hastalık teşhis edilmelidir. Teşhis için veteriner hekim köpeğin gözlerini inceler. Yine sinir hasarına sebep olabilecek kulak hastalığını belirlemek amacıyla kulak muayenesi yapabilir. Ayrıca göz hareketlerini kontrol eden sinirleri sıkıştıran bir şeyin varlığını tespit etmek için bilgisayarlı tomografi (BT) gibi yöntemlere başvurabilir. Eğer şaşılığa neden olan doğuştan gelen bir bozukluk ya da kalıtsal bir durumsa ve köpek görünür bir rahatsızlık yaşamıyorsa herhangi bir müdahaleye gerek duyulmayabilir. Ancak bazen göz çevresindeki kasların güçlenmesi için basit terapiler uygulanabilir.

Enflamatuar hastalıklar nedeniyle görülen şaşılık, antibiyotik ya da kortikosteroid kullanımı ile giderilebilir. Tümörler, kemoterapi ye da radyolojik tedaviyle, yaralanmalar ise cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir. Sonuç olarak, şaşılığa neden olan bir hastalık ise, tedavi sonrasında ortadan kalkması muhtemeldir.

Köpeklerde Katarakt Nedenleri ve Belirtileri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.