Köpekler, yaşlandıkça yaşam kalitelerini düşüren hastalıklar ile karşılaşabilirler. Bu hastalıklardan birisi de katarakttır. Katarakt, köpeklerin gözünü etkileyen ve sık görülen bir hastalıktır. Genellikle yaşlı köpeklerde görülse de hemen her yaştan köpek, bu göz hastalığından etkilenebilir. Katarakt, lensin yani göz merceğinin yapısındaki bozulma ile ortaya çıkar. Bu bozulma, lensi oluşturan fiberlerin ve lens kapsüllerinin normal yapısındaki bozulma olarak açıklanabilir. Bozulma ile birlikte lens saydam görünümünü yitirmeye başlar ve kaybolur. Dolayısıyla köpekte görme kaybı şekillenir. Hastalığın erken dönemlerinde ciddi bir görme kaybı söz konusu olmayabilir. Ancak ileri boyutta bir katarakt söz konusu ise körlükle sonuçlanabilecek ciddi durumlar ile karşılaşılabilir. Bu nedenle köpeklerde katarakt mümkün olduğunca erken teşhis edilmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir.
Köpeklerde Katarakt Gelişmesinin Nedenleri Nelerdir?
Köpek sahipleri, yaşlı köpeklerinde katarakt geliştiğini düşünerek veteriner hekimlere başvurur. Ancak bu köpeklerin önemli kısmında katarakt değil, katarakt ile benzerlik gösteren “nuclear sclerosis” söz konusu olmaktadır. Lenticular sclerosis olarak da bilinen Nuclear sclerosis, görme kaybına yol açmayan ve köpeklerin lenslerinde ilerleyen yaş ile birlikte ortaya çıkan bir değişikliktir. Bu durumun görüldüğü köpeklerin gözlerinin hafif derecede mavimsi bir griye dönüştüğü fark edilir. Özellikle 6 yaş ve üzeri köpeklerde karşılaşılır ve sebebi lensin doğrusal liflerinin yaşlılığın etkisi ile sıkılaşarak sertleşmesidir. Bu durum, köpeklerde ciddi bir görme problemine neden olmadığı için tedavi uygulanması da gerekmez. Ancak her ne olursa olsun katarakt gelişmiş olma ihtimaline karşı gözde herhangi bir değişim fark edildiğinde veteriner hekime başvurulmalıdır.
Köpeklerde katarakt nedeni olarak bahsedebileceğimiz birçok durum vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Kalıtım
Bazı köpek ırkları, diğerlerine göre katarakta daha yatkındır. Kalıtımsal katarakt teşhisi konulan köpekler, bu hastalığı yavrularına da aktaracaktır. Bu durum göz önünde bulundurularak çiftleştirilmemeleri gerekir. Hatta kısırlaştırılmaları tavsiye edilir. Yine kalıtımsal katarakt şekillenebilecek köpek ırkları ise aşağıdaki gibidir.
- Cocker Spaniel
- Pekinez
- Schnauzer
- Golden Retriever
- Sibirya Kurdu (Husky)
- Fox Terrier
- İngiliz Çoban Köpeği
- Labrador Retriever
- Afgan Tazısı
Katarakt, her ne kadar kalıtımsal olsa da erken teşhis köpeğin kör olmasının önüne geçebilir. Ayrıca köpeğin göz temizliğine dikkat edilmeli, sağlıklı beslenmesi sağlanmalı ve veteriner hekim ziyaretleri aksatılmamalıdır. Bunlar, katarakta yakalanmasını engellemese de geciktirebilecek önlemlerdir.
Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı)
Metabolik hastalıklar, köpeklerde katarakt gelişmesine neden olabilir. Bunlar arasında en yaygını ise diabetes mellitus yani şeker hastalığıdır. Diyabetik köpekler bir süre izlendiklerinde hemen hemen hepsinde katarakt şekillendiği görülür. Çünkü bu köpeklerin lenslerindeki glukoz konsantrasyonları da yükselir. Yüksek glukoz, sorbitole dönüşür ve lensin içine doğru su akışının artışına yol açar. Köpeklerde diyabet durumu düzenlenmez ise katarakt hızlı bir şekilde gelişir ve bu durumdan genellikle her iki göz de etkilenir.
Travmalar
Köpeğin gözüne herhangi bir objenin batması ile oluşan travmalar ya da otomobil kazaları, lensin hasar almasına neden olabilir. Bu da katarakt şekillenmesine yol açabilir. Travma sonucu gelişen katarakt genellikle tek bir gözde görülür ve operasyon ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Yukarıda bahsettiğimiz nedenlerin dışında hipokalsemi (kalsiyum eksikliği), UV ışınları, radyasyon ve zehirli maddeler (dinitrofenol, naftalin vb.) de katarakta sebep olabilmektedir.
Köpeklerde Katarakt Belirtileri Nelerdir?
Köpeklerde %30’a kadar olan mercek bozukluklarında herhangi bir belirti görülmeyebilir. %60’a kadar hafif de olsa görme sorunları ortaya çıkmaya başlar. Yine katarakt problemi olan bir köpeğin gözleri aşırı sulanır ve gözlerinde akıntı meydana gelir. Bu belirtiler genellikle enfeksiyon ile karıştırılabilmektedir. Fakat bir süre sonra köpeğin göz merceği saydamlığını yitirir, beyaz ya da mavi bir daire haline gelir. Böyle bir durumda köpek daha çok evin loş köşelerini tercih eder, yürüyüşler sırasında kafasını aşağıda tutar ve hatta önünü göremez hale gelebilir.
Köpeklerde katarakt belirtileri fark edildiğinde bir an önce veteriner hekime başvurmak gerekir. Eğer klinik belirtiler görmezden gelinecek olursa katarakt ilerler ve körlük gibi geri dönüşü olmayan sonuçlar ortaya çıkar.
Katarakt Nasıl Tedavi Edilir?
Köpeklerde kataraktın tek tedavi yöntemi ameliyattır. Katarakt ameliyatı ile hasarlı olan lens alınarak yerine sentetik olarak üretilmiş bir lens takılır. Bu ameliyatın başarı oranı ise iyi bir bakım ve olabildiğince dikkatli bir koruma ile yaklaşık %90 oranındadır. Ameliyat sonrasında köpeğin görme yetisi önemli ölçüde iyileştirilse de gözünde sorun olmayan normal bir köpek kadar iyi göremeyecektir.
Köpeklerde katarakt ameliyatı için farklı birçok teknik kullanılabilmektedir. Bahsedilen teknikler ise kısaca şöyledir:
- Tüm göz merceğinin ve çevresinde yer alan kapsülün uzaklaştırılması,
- Kapsülün tamamı uzaklaştırılmadan yalnızca göz merceğinin uzaklaştırılması,
- Göz merceğinin ultrasonik bir el aygıtı ile gözden aspire edilmesi (emilmesi),
Tüm bu teknikler, katarakt tedavisinde başarılı sonuçlar elde etmeyi sağlayacak tekniklerdir. Fakat başarılı bir sonuç elde edebilmek adına öncelikli olarak köpek detaylı bir şekilde muayene edilmeli ve ameliyat için uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Özellikle genel durumu iyileştirilmemiş olan diyabetli köpekler ile günlük işlemlerin uygulanmasına izin vermeyen agresif köpekler, katarakt ameliyatı için uygun değildir.
İlginizi çekebilir: Köpek Vitaminleri
Köpeklerde katarakt tedavisi sonrasında yaklaşık olarak 3-4 ay kadar göz damlası kullanmak gerekir. Yine köpeğin müdahale edilen göze zarar verebileceği göz önünde bulundurularak operasyon yakalığı takmakta fayda bulunmaktadır. Operasyon geçiren köpek bir süre evde kalmalı, gözleri gün içerisinde birkaç kez temizlenmelidir. Köpek, bir hafta kadar sonra görme yeteneğini geri kazanacak ve ışığa karşı daha az duyarlı hale gelecektir.
Son olarak kalıtımsal katarakt teşhisi konulan köpekler için yapılabilecek tek şey üremelerinin engellenmesidir. Aksi halde yavrularında da katarakt problemi görülebileceği unutulmamalıdır.
Katarakt İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
Köpeklerin katarakt problemi yaşamamaları için bazı önlemler alınabilir. Bunların başında da aşırı kilo almalarını önlemek gelir. Çünkü aşırı kilo diyabete neden olur ve yukarıda da değindiğimiz üzere köpeklerde katarakt gelişmesinin önemli nedenlerinden birisi diyabettir. Yine bir köpeğin düzenli egzersiz yapması beden sağlığı kadar göz sağlığı için de önemlidir. Bu nedenle günlük egzersizleri aksatılmamalıdır.
Köpeklerde katarakt şekillenmesinin önüne geçmek için dengeli beslenmelerine özen göstermek gerekir. Özellikle E ve C vitaminleri katarakt gelişmesinin önlenmesi bakımından önemlidir.
Kedilerde Obezite ve Nedenleri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
