Epilepsi, beyinde yer alan sinir hücrelerinin kontrolsüz aktivite göstermesi ve tekrarlayan nöbetlere sebep olması durumudur. Konu ile ilgili birçok araştırma yapılmış olmasına rağmen nedeni henüz tam olarak saptanamamıştır. Epilepsi, tek bir hastalık değildir. Ayrıca oldukça karmaşıktır. Beyin kaynaklı olarak ortaya çıkabileceği gibi beyin dışı sorunlardan da kaynaklanabilmektedir. Halk arasında “Sara hastalığı” olarak da bilinen ve nöbet geçirmeye neden olan bu hastalık, köpeklerde de görülebilmektedir. Her yaştan köpeği tehdit eden epilepsi, 2 – 3 yaş aralığındaki köpeklerde daha sık görülür. Kediler de tıpkı köpekler gibi epilepsi nöbetleri geçirebilirler. Ancak kedilerde epilepsi görülme oranı yaklaşık %1 iken köpeklerde ise bu oran %5 civarındadır. Köpeklerde epilepsi krizleri genellikle 1-2 dakika sürmektedir. Fakat kriz çok daha uzun sürüyor ya da sık tekrarlanıyorsa köpek, konunun uzmanı bir veteriner hekimden yardım alınmalıdır.
Köpeklerde Epilepsinin Altında Yatan Nedenler Nelerdir?
Yukarıda da değindiğimiz üzere epilepsi her yaştan ve ırktan köpekte görülebilir. Ayrıca kısırlaştırmanın ya da cinsiyetin epilepsi hastalığı üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Ancak bazı köpek ırkları epilepsiye diğerlerine göre daha yatkındır. Bu ırkları şöyle sıralayabiliriz:
- Beagle
- Cocker Spaniel
- Daachshund
- German Shepherd
- Golden Retriever
- Siberian Husky
- Saint Bernard
- Terrier
- Schnauzer
Epileptik anne ve babadan dünyaya gelen yavruların da epileptik olma olasılıkları çok yüksektir. Bu nedenle epilepsi hastası köpek erkek ya da dişi olsun fark etmez, mutlaka kısırlaştırılmalıdır.
Köpeklerde epilepsi hastalığı pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bunlardan bazıları beyin enfeksiyonları, beyin tümörleri, beyin kanaması, beyin dokusu dejenerasyonları ve beyin travması gibi beyinden kaynaklanan durumlardır. Köpeklerde nedeni bilinen epilepsinin (semptomatik epilepsi) yanı sıra nedeni bilinmeyen epilepsiye (idiopatik) de rastlanır. Nedeni bilinmeyen epileptik durumlar ise genellikle kalıtımsaldır.
Köpeklerde Epilepsi Nöbeti Öncesinde Hangi Belirtiler Görülür?
Köpeklerde epilepsi krizleri aniden gerçekleşebilir. Her ne kadar köpek sahiplerinin önemli bir kısmı krizlerin çok uzun sürdüğünü düşünse de aslında 1-2 dakika kadar kısa sürmektedir. Krizin şiddeti ise köpeğin beyninin etkilendiği kısma göre değişiklik gösterebilir. Bu doğrultuda genel ya da bölgesel spazmlar geçirebilir. Yine 3 aşamada gerçekleşen epilepsi nöbeti belirtileri ise şunlardır:
- Yalanma
- Kafa Sallama
- Kaslarda seğirmeler
- Kasılmalar
- Aşırı salyalanma
- Bazen idrar veya dışkı kaçırma
- Bilinç Kaybı
- Anlamsız ve boş bakışlar
- Endişe
- Saklanma
- İlgi bekleme
Köpeklerde Nöbet Aşamaları Nelerdir?
Epilepsi nöbetleri genellikle geceleri ya da sabah erken saatlerde köpek dinlenirken ortaya çıkar. Nöbetler 3 aşamada gerçekleşir ancak kısmi nöbetler de görülebilir. Köpeklerde kısmi epilepsi nöbetleri sırasında vücudun belli bir bölgesinde seğirmeler meydana gelir. Örneğin, köpeğin yüzünde ya da bacaklarında seğirmeler gözlenebilir. Köpeklerde görülen epilepsi nöbetlerinin aşamaları ise şöyledir:
● Prodome Evresi
Bu evrede köpeğin davranışlarında bazı değişiklikler gözlenir. Sürekli sahibinin ilgisini çekmek için çalışabilir, gergin ve huzursuz tavırlar sergileyebilir. Yine sebepsiz yere havlayabilir, idrar kaçırabilir ya da titreyebilir. Bu belirtiler genellikle köpek sahipleri tarafından fark edilmez. Ancak zaman geçtikçe belirtiler anlaşılır ve dakikalar öncesinden köpeğin epilepsi nöbeti geçireceği fark edilebilir. Bu doğrultuda hazırlık yapılabilir ve köpeğin nöbet sırasında yararlanmasına neden olabilecek eşyalar ortadan kaldırılabilir.
● Aura Evresi
Bu aşamada beyinde elektrik fırtınası başlamıştır. Köpekte meydana gelen değişiklikler dışarıdan net bir şekilde görülebilir. Aura evresinde köpek aşırı yalama, aşırı salya üretimi, hafif titreme ve kaslarda kasılma gibi sorunlar yaşar. İdrarını kaçırabilir, dışkılayabilir ya da kusabilir.
● İctus Evresi
Bu evre köpeğin epilepsi krizi geçirdiği süredir. Kriz sırasında köpek bilincini kaybeder, dişlerini gıcırdatır, çenesi kitlenir, can çekişiyor gibi ayaklarını hareket ettirir, garip sesler çıkarır ve bilinçsiz bir şekilde dışkılar. Epileptik köpekler kontrolsüz olarak havuza sokulmamalıdır. Çünkü su içinde nöbet geçirmeleri durumunda boğulabilirler.
● İctal Evresi
Krizin sona erdiği ictal evresinde köpek bitkin düşer, iyi duyamaz ve göremez. Dışarıya çıkmak istemez. Ayrıca köpekte aşırı su içme eğilimi gözlemlenir. Bu durum 30 dakika ile birkaç saat arasında sürebilir.
Epilepsi Nöbeti Geçiren Köpeğe Nasıl Yaklaşmak Gerekir?
Her şeyden önce sakin olmak gerekir. Çünkü köpeğe yardımcı olabilmek için panik yapmamak oldukça önemlidir. Köpek, nöbet sırasında geniş bir alana alınmalıdır ve bu sırada çevresindeki sert ve sivri eşyalar uzaklaştırılmalıdır. Köpeği geniş bir alana aldıktan sonra başının altına bir yastık koymak gerekir. Böylece kafasını vurup yaralanmasının önüne geçilebilir. Epilepsi nöbeti süresi mutlaka not edilmelidir. 2 veya 3 dakikadan daha fazla sürmesi durumunda mutlaka veteriner hekime başvurulmalıdır.
Köpekler epilepsi nöbetleri sırasında çeneleri kilitlenirse nefes almakta zorluk yaşarlar. Bunun önüne geçmek için temiz bir bez ya da havluyu çenelerin arasına koymakta fayda vardır. Aksi halde direkt olarak el ile müdahale edildiğinde köpeğin ısırma ihtimali yüksektir.
Bunların yanı sıra kriz sonrasında odanın loş olmasına dikkat etmek ve köpeğin yanından ayrılmamak gerekir. Çünkü kriz tekrar edebilir ve köpek kendisine zarar verebilir.
Köpeklerde Epilepsi Hastalığı Tedavi Edilebilir mi?
Hastalığın teşhisinde köpek sahibinin vereceği bilgiler büyük önem taşır. Ayrıca teşhis için “elektroensefalografi” adı verilen beyin elektrosu, MR, beyin omurilik sıvısı tahlili, idrar ve dışkı tahlili ile kan tahlili de gerekebilir. Köpeklerde epilepsi hastalığının herhangi bir tedavisi yoktur. Fakat nöbetlerin sıklığını, şiddetini ve süresini azaltmak için kullanılan bazı ilaçlar mevcuttur. Bu sayede hastalık çoğu zaman kontrol altında tutulabilir.
Epilepsili Köpeklerin Bakımı Nasıl Olmalı?
Epilepsi nöbetleri genellikle köpeklerin ölümüne neden olmaz. Ancak çok sık geçirilen nöbetler sağlıklarını olumsuz etkiler. Bu nedenle eğer köpeğiniz epilepsi hastası ise nöbetlerin neden olduğu zararı en aza indirgemek için bakımına dikkat etmeniz gerekir. Bu anlamda öncelikli olarak veteriner hekim ziyaretlerini aksatmamalısınız. Hastalığın nasıl bir ilerleme gösterdiğini görebilmek adına köpeğinizi her 6 ayda bir kontrole götürmeniz gerekir.
İlginizi çekebilir: Köpek malzemeleri
Epilepsinin duygular ile yakın ilişkili olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu nedenle evcil dostunuzu stresten uzak tutmalısınız. Stresten uzak kalması nöbet riskini azaltabilir. Yine köpeğinizin sağlıklı beslenmesini sağlamalı ve bağışıklık sistemini güçlendirmelisiniz. Özellikle yağ oranı yüksek köpek maması çeşitlerinden uzak durmalı, gerektiğinde veteriner hekiminizin de onayını ve önerisini alarak C ve E vitamini takviyesi yapmaya dikkat etmelisiniz. Çünkü C ve E vitaminleri antioksidan özellikleri sayesinde bağışıklık sistemini korurlar. Son olarak günde en az 20 dakika kadar egzersiz yapmasını sağlamalı; sigara dumanı, araba egzozu ve deodorant gibi sinir sistemine etki edebilecek toksik uyaranlardan uzak tutmalısınız.
Köpeklerde Kanser ve Belirtileri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
