Köpekler, eski ve yıpranmış olan tüylerini sağlıklı tüyler ile değiştirmek için belli dönemlerde tüy dökerler. Köpeklerde mevsimsel tüy dökümü, köpeğin cinsine bağlı olarak yılda 1 – 2 kez gerçekleşebilir. Yine Akita, Chow Chow, Labrador Retriever ve Pembroke Welsh Corgi gibi köpek cinsleri diğerlerine göre daha fazla tüy dökerler. Ancak köpeklerde tüy dökülmesi yalnızca mevsimsel olmayabilir. Çünkü bir köpek aşırı derecede tüy döküyorsa beslenmesinde bir eksiklik söz konusu olabilir. Ayrıca tüy dökülmesi; stres, bağışık sistemi hastalıkları ve çeşitli bakteriyel enfeksiyonlardan da kaynaklanabilir. Pek çok köpek sahibi ise köpeklerinin döktüğü tüylerin kendilerinde kist oluşumuna neden olacağı ile ilgili endişe yaşamaktadır. Toplumumuzda yaygın kanı da köpek tüyünün insan sağlığına zararlı olduğu yönündedir. Aslına bakılırsa halk arasında “köpek kisti” olarak bilinen ve kist hidatik adı verilen ve bir çok bulaşma yolu olsa da aynı zamanda köpeklerden de insanlara geçebilen bir hastalık mevcuttur.
Ancak kist hidatiğin asıl nedeni köpeklerin tüyleri değil, Cestode sınıfının Taeniidae familyasına ait olan Echinococcus granulosus parazitidir. Peki, kist hidatik tam olarak nedir? Bu hastalıktan korunmak için hangi önlemlerin alınması gerekir?
Kist Hidatik Nedir, Nasıl Bulaşır?
İnsanların bir kısmı, köpek tüyü kist oluşumuna neden olur düşüncesiyle köpek sahiplenmekten kaçınmaktadır. Ancak köpek tüylerinin kist oluşumuna neden olduğu yönündeki düşünce kulaktan dolma bilgilerden kaynaklanmaktadır. Çünkü daha önce de bahsettiğimiz gibi kiste neden olan köpeklerin tüyleri değil, parazitlerdir. Yine köpeklerin gün içerisinde bir miktar tüy dökmeleri oldukça normaldir. Köpek ile aynı ortamda bulunan insanların herhangi bir şekilde tüy yutmaları durumunda ise tüy bağırsaklar aracılığı ile dışarıya atılacaktır. Kiste neden olan Echinococcus granulosus paraziti ise genellikle çiğ, iyi pişmemiş et ya da salam, sosis gibi yiyecekler ile beslenen köpeklerde görülmektedir. Bu yiyeceklerde bahsedilen parazit mevcut ise köpeğin ince bağırsağına yerleşir ve daha sonra dışkı yolu ile atılan parazit yumurtaları tüylere yapışabilir.
İnsanlar, parazit yumurtalarının bulunduğu köpek dışkısı ya da tüyler ile temasa geçtiklerinde başta karaciğer olmak üzere farklı organlarda içi sıvı dolu keseler (kistler) oluşabilir. Bu doğrultuda hastalık bulunduğu yere göre “Akciğer kist hidatiği” veya “Karaciğer kist hidatiği” olarak adlandırılmaktadır. Kist hidatik insandan insana bulaşan bir hastalık değildir. Ancak unutulmamalıdır ki, bu hastalık yalnızca köpeklerin dışkılarından değil, iyi yıkanmamış sebze ve meyveler ve kirli sulardan da bulaşabilir. Bu durumda ki kirli gıdalar herkes tarafından tüketilebileceği için hastalık ailenin diğer üyelerinde de görülebilir.
Kist Hidatik Ne Gibi Şikâyetlere Neden Olur?
Hastalığa neden olan parazit %75 – 80 karaciğere yerleşmektedir. Fakat az da olsa akciğer ve beyin gibi diğer organlara yerleşme ihtimali de bulunmaktadır. Parazit her nereye yerleşirse yerleşsin giderek büyür ve içi basınçlı sıvı ile dolu bir kist meydana gelir. Karaciğer kist hidatiğinin özgün bir şikayeti bulunmamaktadır. Özellikle küçük kistler genellikle herhangi bir şikayete neden olmaz. Hatta uzun yıllar boyunca fark edilmeyebilir. Fakat kist zaman içerisinde büyür ve yerleştiği bölgede basıya ve dolayısıyla çeşitli belirtilere neden olur. Karaciğere yerleşmesi durumunda karnın sağ üst kısmında ağrıya neden olacaktır. Yine karaciğerde bulunabilecek kist hidatik çok ilerlemiş vakalarda kusma, bulantı ve sarılık gibi şikayetlere de neden olabilir.
Bunların yanı sıra parazitin akciğere yerleşmesi durumunda ise solunum sıkıntısı, ağızdan kan gelmesi, göğüste ağrı ve öksürük gibi şikayetler görülebilir.
Kist hidatik köpek tüyünden değil köpek tüyüne bulaşabilecek olan parazit yumurtasından kaynaklanır. Ama aynı zamanda iyi yıkanmamış bir salata veya sebze de kist hidatik nedeni olabilir
Hastalık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Daha önce de bahsettiğimiz gibi küçük kistler genellikle herhangi bir şikayete neden olmaz. Bu nedenle de kist hidatik daha çok farklı sebepler ile yapılan tetkikler sonucunda tespit edilir. Fakat kistin teşhisinde ne kadar geç kalınırsa tedavi de o kadar zorlaşır. Ayrıca kistin içinde bakteriler üreyebilir, sarılık, delinme ve yırtılma gibi istenmeyen durumlar ile karşılaşılabilir. Bahsedilen durumların ortaya çıkması ise hastalık ile mücadeleyi daha zor hale getirmektedir.
Kistin kendiliğinden yırtılması, patlaması ya da delinmesi sık görülen bir durum değildir. Fakat kistin bulunduğu bölgeye gelen şiddetli bir darbe yırtılma ile sonuçlanabilir. Bu durumda kistin içeriği hayati risk oluşturabilecek alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Ayrıca kist içeriği karın boşluğuna yayılırsa yaygın bir hastalık haline gelebilir ve hastalık ile mücadele ciddi anlamda zorlaşır.
En etkili kist hidatik tedavisi ise kistin cerrahi yöntemler ile çıkarılmasıdır. Bu anlamda kistin yeri, büyüklüğü ve sayısı gibi değişkenler göz önünde bulundurularak uygun hastalarda laparoskopik yöntem kullanılabilir. Bunların yanı sıra hastalığın etkili bir ilaç tedavisi yoktur. Fakat yine de cerrahi yöntemleri destekleyen bazı ilaçlardan faydalanılabilir.
Kistten Korunmak İçin Hangi Önlemler Alınmalı?
Köpek tüyünün hangi koşullarda insanda kist oluşumuna neden olabileceğinden yukarıda bahsettik. Ancak alınacak tedbirler ile kist oluşumunun önüne geçmek mümkündür. Öncelikli olarak alınması gereken önlem ise köpeklerin iç parazit aşılarının zamanında yapılmasıdır. Çünkü pek çok köpek sahibi, tüylü dostlarının dışarıda ne yediğini kontrol etmekte zorluk yaşayabilir. Bu anlamda her ne kadar kuru mama ile beslense de köpeğin iç parazit ilaçları ve aşıları kesinlikle ihmal edilmemelidir.
Köpeklerin parazitlerden korunması adına mutlaka kuru köpek maması ile beslenmeleri gerekmektedir. Asla pişmemiş etler ve kistli olabilecek iç organlar yedirilmemelidir. Özellikle kurban bayramında bu hususa daha çok dikkat edilmesi gerekir. İnsanların, düzenli iç parazit aşıları yaptırılan ve kuru mama ile beslenen köpekler yüzünden kist hidatiğe yakalanma riski yok denecek kadar azdır. Böyle bir durumda dışarıda tüketilen yiyeceklerden, örneğin iyi yıkanıp temizlenmemiş bir salata yüzünden bu hastalığa yakalanma riski çok daha yüksektir.
Köpekler ile yapılan gezintiler sırasında yapılan dışkılama mümkün olduğu kadar uygun bir şekilde toplanmalıdır. Bunun için köpek sahiplerinin gezintiler sırasında yanlarında köpek dışkı poşeti bulundurmasında fayda bulunmaktadır. Ayrıca dışkı poşeti ağzı bağlandıktan sonra mutlaka çöpe atılmalıdır.
Köpekler kiste neden olan parazit yumurtalarını burun ve tüylerine bulaştırabilirler. Özellikle parazit mücadelesi yapılmadan serbest bir şekilde dolaşan sokak köpekleri ile temas nedeniyle parazit yumurtaları ellere bulaşabilir. Ellerin yıkanmadan ağza götürülmesi ile parazit yumurtaları insanlara geçer. Bu nedenle de özellikle çocukların sokak köpekleri ile temas etmelerinin ardından ellerinin bol su ve sabun ile yıkanmasına özen gösterilmelidir.
Sonuç olarak, yukarıda bahsedilen hususlara dikkat edildiği takdirde köpek tüyü herhangi bir şekilde kiste neden olmayacaktır. Ayrıca tekrar etmekte fayda var; bu hastalığa dışarıda yakalanma riski, evde beslenen köpekler nedeniyle yakalanma riskinden çok daha yüksektir.
Köpeklerde Tüy Dökülmesi ve Alınacak Önlemler konulu yazımızda ilginizi çekebilir.
