Kedilerde de tıpkı insanlar da olduğu gibi nörolojik bozukluklar meydana gelebilir. Bazı kişiler bunu duyduğunda şaşırsa da kedilerinde sinir sistemi karmaşık bir sinir ağı yardımı ile vücuda sinyal gönderir. Bu sinir ağı beyin ve omurilik ile organlar, deri ve kas sistemine dağılmış etkili bir sinir dokusundan oluşur. Nörolojik bir hastalık ise bu sinir ağını etkileyen bir durum ortaya çıktığında söz konusu olur. Semptomları genellikle belirgindir ve ilk fark edildiğinde hasta sahibi için oldukça ürkütücü olabilir. Bir çok nörolojik hastalık ilaçlarla veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir ancak bunların hiç bir işe yaramadığı nörolojik problemler de söz konusu olabilmektedir. Peki, kedilerde nörolojik bozukluklar veya hastalıklar nedir? Nedenleri nelerdir? Hangi belirtiler görülür? Bu soruların yanıtları ve daha fazlası için lütfen okumaya devam ediniz.
Kedilerde Nörolojik Bozukluk Ne Demektir?
Kedilerde sinirsel bozukluk, beyin veya omurilikte sinirsel iletinin kesilmesine neden olan viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, travmalar, doğmasal nedenler, bazı parazit türleri, vasküler problemler, tümörler veya kafatasında sıvı toplanması gibi bir çok farklı sebeple ortaya çıkabilir. Sinirsel bozukluk tetikleyici etkenin bulunduğu lokasyona göre farklı belirtiler gösterir. Örneğin kafatasını etkileyen bir travma hastanın şok veya komaya girmesine neden olabilirken yanak sinirlerini etkileyen bir travma ise yüz felcine neden olabilir. Örnekleri çoğaltmak gerekirse, bel omurlarında olabilecek travma, tümör veya kistler arka ayakların kullanılamamasına ya da hastanın çişini veya kakasını tutamamasına neden olabilir.
Kısacası kedilerde meydana gelen nörolojik bozukluklarda tüm vücut etkilenebileceği gibi kısmı etkilenmelerde söz konusu olabilir. Oluşan etkiye bağlı olarak kısa sürede düzelebilen vakalar olduğu gibi ciddi hayati tehlikenin ortaya çıktığı durumlarda söz konusu olabilir.
Kedilerde Sinirsel Hastalıkların Nedenleri
Giriş bölümünde de belirttiğimiz gibi bir çok farklı sebep, kedilerde nörolojik hastalığın görülmesine yol açabilir. Bunların bir kısmı iç organ hastalıkları gibi, direk olarak beyin veya omurilik kaynaklı olabilirken bir kısmı ise direk olarak bu sistemleri etkileyen nedenlerle ortaya çıkar. Örneğin, karaciğer hastalıklarına bağlı olarak gelişen ve hepatik ensefalopati olarak isimlendirilen hastalık dolaylı sinirsel bozukluklar için bir örnektir. Hastalık nedeniyle beyinde meydana gelen hasar sinirsel belirtiler ortaya çıkarır. Oysa kafatasının içerisinde çıkan bir tümör direk beynin etkilenerek nörolojik semptomlar göstermesine neden olur. Yine aynı şekilde omurilik kanalı içerisinde gelişen bir kist veya tümör direk olarak sinir sistemi üzerine baskı yaparak etki gösterir. Sinir sisteminde bozukluklara neden olan sorunların en yaygın nedenleri arasında;
- Bazı metabolik hastalıklar (Karaciğer enfeksiyonları, adrenal bezlerdeki anormallikler, elektrolit değişiklikleri)
- Bakteri ve virüs kaynaklı bazı hastalıklar (FIP, FIV veya FeLV)
- Beyin ya da omurilikte yer alan tümörler
- Bazı iç ve dış parazitler
- Zehirlenmeler
- Vestibuler sendrom (yaşa bağlı olarak veya orta ya da iç kulak enfeksiyonları)
- Vasküler sorunlar (Portasistemik şantlar gibi durumlar)
- Travmaya bağlı yaralanmalar (Araba kazaları, yüksekten düşmeler veya başka hayvan saldırıları)
- Yaşa bağlı olarak beyin dokusunda ortaya çıkan dejeneratif bozukluklar
- Doğmasal beyin hastalıkları veya anatomik bozukluklar (Serebellar hipoplazi)
- Kafatası içinde su toplanmasına neden olan sorunlar (Hidrosefali veya benzerleri, ödemler veya beyin kanamaları)
Yukarıda sayılanları dışında daha pek çok neden az veya çok sinir sistemini etkileyebilir ve sinirsel semptomlara neden olabilir.
Kedilerde Nörolojik Bozuklukların Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler sinirsel bozukluğa neden olan etkene ve etkilenen bölgeye göre değişiklikler gösterebilir. Bazı durumlarda belirtiler bariz şekilde fark edilebilirken bazı durumlarda ise çok belirsiz olabilir ve dikkat çekmeyebilir. Zehirlenme veya travma gibi durumlarda çok hızlı ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkan belirtiler gözlenirken bazı durumlarda fark edilir derecede belirti görmek için aylar geçmesi gerekebilir. Genel olarak bahsetmek gerekirse, kedilerde nörolojik bozuklukların belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Denge kaybı en yaygın bulgulardan birisidir,
- Sallantılı yürüyüş,
- Kısmi felçlere bağlı olarak yürüyememe veya arka bacakları sürükleme,
- Yatalak durumdaki hastaların idrar veya dışkı kaçırması,
- Sersemlik hali, şaşkınlık ve sürekli yüksek sesle miyavlama
- Etrafında daireler çizme
- Yürürken sağa sola devrilme, eşyalara veya duvarlara çarpma
- Ani gelişen körlük durumu
- Epileptik nöbetler
- Titreme veya ataksi
- Göz bebeklerinin sürekli ve hızlı bir şekilde sağa sola hareket etmesi (Nistagmus)
- Şok veya koma hali
- iki veya 4 bacağın felci
Bu belirtiler dışında farklı belirtiler de ortaya çıkabilir. Kedinizin davranışlarının olağandışı olduğunu düşündüğünüz durumlarda mutlaka veteriner hekiminizden yardım almayı düşünmelisiniz. Bazen hızlı müdahaleler sorunun büyümeden çözülmesini sağlayabilir.
Kedilerde Nörolojik Bozuklukların Tanısı Nasıl Konur?
Sinirsel bozukluklarda tanıya ulaşmak bazen çok basit ve hızlı bir şekilde olurken bazen de çok kapsamlı testlere ihtiyaç duyulabilmektedir. İyi bir anamnez, kan ve idrar tahlilleri, röntgen ve hatta ultrason tanıya ulaşmak için kullanılabilir. Ancak son yıllarda MR veya BT kullanımı çok daha fazla yaygınlaşmış ve teşhis koyulmasını kolaylaştırmıştır. Bu cihazlar beyinde sıvı birikimi, beyin kanamaları, beyin zarı yangıları, serebellar sorunlar ve tümörler gibi sorunların yanı sıra omurilik siniri ve kanalı ile ilgili sorunlarda da nokta teşhisi koyulmasını sağlamaktadır.
Daha da fazlasına ihtiyaç duyulduğunda beyin omurilik sıvısı veya doku örnekleri almak (biyopsi) almak gerekebilir. Miyelografi kedilerde çok yaygın bir uygulama alanına sahip olmasa da gerektiğinde omuriliğin durumu hakkında bilgi toplamak açısından gerekebilir.
Fiziksel muayeneler, hastanın ağrı duyup duymaması, felçlerin lokasyonu ve tespit edilebilen diğer olası sorunlar veteriner hekimin hastalığın nedenini ve altta yatan asıl problemi bulmasına yardımcı olabilir. Veteriner hekimi, hastanın genel durumu ve sinirsel bozukluğa neden olabilecek nedenler hakkında doğru bilgilendirmek çok önemlidir.
Kedilerde Nörolojik Bozuklukların Tedavisi
Nörolojik bozuklukların tedavisi ve hasta olan kedilerin iyileşmesi tamamen hastalığın nedeni ve şiddetiyle alakalıdır. Bir çok sinirsel belirti kendi kendine ortadan kalkabilir. Bazıları ise medikal tedavilerle tedavi edilebilir. Bazı problemler ise cerrahi olarak düzeltilebilir.
İlginizi çekebilir: Kedi Vitaminleri
Bazı vakalar tedaviden sonra hastada bir takım arazlar bırakabilir. Bazı vakaları ise tedavi edilmesi imkansız olabilir. Bu tür hastalarda tedaviden ziyade hastanın rahatlatılması, yaşam konforunun yükseltilmesi ve acı çekmesi önlenmeye çalışılır.
Şiddetli ataksi veya titremelerle seyreden vakalarda hastaların evde bakımı çok zordur. Bu tür vakalar veteriner hekimin gözetimi altında tutulmalı ve gelişmeler anlık olarak takip edilmelidir.
Kedilerde Yaygın Olarak Görülen Nörolojik Bozukluklar
Kedilerde bir çok nedene bağlı nörolojik sorun görülebilse de en sık rastlananları aşağıda sıralamaya çalıştık.
Orta Kulak veya İç Kulak Enfeksiyonları
Kedilerde oldukça sık rastlanan bu durum orta veya iç kulakta meydana gelen iltihaplarla ilgilidir. Hastanın kafası sorunun olduğu tarafa doğru eğilir ve hafifçe yukarı döner. Kulak kanalından bazen kanlı bazen de sarı yeşil bir akıntı gelir. İç kulağa ulaşan iltihaplanmalarda hastanın göz bebekleri istemsiz şekilde sağa sola hareket eder. Bir kaç günlük antibiyotik tedavisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Epilepsi
Köpeklerle kıyaslandığında kediler de daha seyrek olarak görülse de kediler için nörolojik sorunlar arasındadır. Beynin elektriksel iletiminde oluşan bozukluklarla ilgilidir. Tümörler, kafa travmaları ve bazende metobolik düzensizliklerle ortaya çıkabilir. Tam bir tedavisi mümkün olmasa da ilaçlarla tedavide hastanın nöbetlerinin azalması veya hafiflemesi amaçlanır. Sıkı takip edilmesi ve nöbetlerin durumuna göre ilaçların tekrar ve tekrar düzenlenmesi gerekir. Bu nedenle veteriner hekim hastadaki değişikliklerle ilgili olarak sürekli bilgilendirilmelidir.
Viral Enfeksiyonlar
Nörolojik etkilere neden olabilen FIP, kedilerde görülen ve viral bir hastalık olan kedi gençlik hastalığı ya da FIV gibi bazı viral enfeksiyonlarda nörolojik semptomlara sebep olabilmektedir. Beyne ulaşmış ve nörolojik etkilere neden olan bu tür viral enfeksiyonlar için bilinen çok başarılı tedaviler söz konusu değildir. Bazılarından kurtulmak mümkün olsa bile bir takım arazlar kalması mümkündür.
Kedilerde Neoplastik Hastalıklar
Çok yaygın olmasa da beyin tümörleri de yeni teknolojilerle daha kolay tespit edilebilir olmuştur. Beyin zarı ve civarındaki daha yüzeysel olanlar için cerrahi girişim mümkün olsa da daha derinlerde yerleşenler için yapılabilecek çok fazla bir şey yoktur.
Demans
Yaşlı kedilerde oldukça yaygın olarak görülür. Çoğu zaman farkına varılmadığı için ortaya çıkarılmamaktadır. Genel olarak bilişsel bir bozukluktur ve belirgin herhangi bir tedavisi söz konusu değildir. Vitamin takviyeleri durumun daha da kötüye gitmesini engellemek için tercih edilebilir.
Vestibuler Sendrom
Daha çok ileri yaştaki kedilerde görülür. Kendiliğinden ortadan kalkabilir. Bir kaç gün içinde düzelmeyen vakalarda ilaç tedavisine başlanabilir. Tedavilere genellikle olumlu yanıt alınır.
Kedilerde Doğuştan Olan Nörolojik Bozukluklar
Kedilerde en sık görülen doğmasal sorunlardan birisi ise kafatası içerisinde çok fazla sıvının birikmesi ve beynin baskı altında kalması durumudur. Hidrosefali olarak tanımlanan bu durum tedavi için genellikle cerrahi bir girişim gerektirir.
Kedilerde Kan Tahlili Ne Zaman Yapılır? konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
