Tüm hayvanlarda ve insanlarda olduğu gibi, kedilerde de vücut için vazgeçilmez işlevleri nedeniyle dikkatle korunması gereken en önemli organlardan birisi karaciğerdir. Her ne kadar karaciğer vücuttaki diğer dokularla kıyaslandığında kendini kolay ve hızlı bir şekilde onarabilen bir organ olarak bilinse de bazen kendini onaramadığı durumlarda mevcuttur. Kedilerde karaciğer hastalıkları içerisinde zamanında müdahale edilmediğinde ciddi sorunlara yol açabilecek hastalıkların olduğu bilinmektedir. Bu yazımız da kedilerde karaciğer hastalıkları nelerdir ve belirtileri nedir sorusunun yanıtını vermeye çalışacağız. Karaciğer;
- Kanda bulunan kimyasal maddelerin vücuda zarar vermeyecek seviyelerde tutulması,
- Vücut için elzem olan kan plazması için gerekli proteinlerin üretilmesi,
- Enerji ihtiyacının karşılanmasında gerekli olan glikojenin depolanması,
- Vücutta tüm metabolik fonksiyonlar sonrası oluşan artık ve zararlı maddelerin böbrek yoluyla atılmasının sağlanması,
- Kanın toksinlerden arındırılmasının (kanın temizlenmesi) yanı sıra amino asit miktarının ayarlanması gibi temel fonksiyonlarında gerçekleştiği organdır.
Yukarıda saydıklarımızın yanı sıra vücutta katıldığı diğer metabolik faaliyetlerin çok fazla oluşu, çoğu zaman karaciğer hastalıklarının kesin tanısının konulmasını maalesef geciktirmektedir. Hatta bir çok vakada hemen hemen karaciğerin yaklaşık % 70 kadarı hasara uğradıktan sonra bir takım belirtiler gözlenmeye başlar. Çoğu zaman yapılan kan tahlilleri de her zaman tam ve kesin bir teşhis için yeterli değildir.
Karaciğer hastalıkları özellikle yaşlı kedilerde çok daha sıklıkla görülür. Karaciğer olmadan bir yaşam düşünülemeyeceği için korunması büyük önem taşıyan bu önemli organın hastalıklarına bağlı olarak konjestif kalp yetmezliği ve hipertiroidi gibi metabolik hastalıklarda ortaya çıkabilir. Bu ve benzer nedenler, karaciğerin özenle korunmasının önemini daha da artırmaktadır.
Karaciğer Hastalıklarına Neden Olan Faktörler
- Karaciğerde hasara neden olan bazı parazit türleri karaciğer hastalıklarının oluşumunda önemli bir paya sahiptirler. Örnek vermek gerekirse özellikle Askarit ve Toxoplasma karaciğerde ciddi hasarlara neden olabilir.
- Karaciğer dokusu üzerinde gelişen tümör, apse ve kistik oluşumlarda karaciğerin fonksiyonlarının bozulmasına neden olan etkenler arasındadır.
- Hepatik nekroz kedilerde oldukça yaygın olarak görülmektedir. Yine kedilerde oldukça yaygın olarak görülebilen böbrek hastalıkları da hepatik nekrozun şekillenme olasılığını artırmaktadır.
- Hepatik yetmezlik sorunu bulunan hastalarda kontrolsuz ve abartılı bir şekilde kullanılan bir takım ilaçlar da (antibiyotikler, analjezikler, antikonvulsanlar) karaciğer hastalıklarının şekillenmesine, özellikle de yukarda bahsettiğimiz hepatik nekroz oluşumuna yol açmaktadır.
- Ayrıca, şeker hastalığı, Cushing sendromu, Peritonitis, Leukemia gibi metabolik, viral ve bakteriyel hastalıklarda karaciğer bozukluklarına yol açabilmektedirler. Çoğunlukla kilolu ve orta yaştaki kedilerde oldukça sık hızlı ve aşırı kilo vermeye bağlı olarak görülen hepatik lipidosis, safra kesesi ve safra taşı problemleri, zehirlenmeler, beslenme bozuklukları ve aşırı stres gibi nedenler de karaciğerde hasarlara neden olabilmektedir.
Karaciğer Hastalıklarının Genel Belirtileri
- İştahsızlık
- Karın bölgesinde şişkinlik ve gerginlik
- Sarılık
- Depresyon
- İshal
- Kilo kaybı
- Kusma
- Epileptik nöbetler
- Uyuşukluk ve halsizlik
- Hırçınlık
- Bazı durumlarda ise hydrops olarak adlandırdığımız karın bölgesinin su toplayıp şişmesi durumu.
Karaciğer hastalığının tipine göre yukarıdaki semptomların bir veya bir kaçını birden görmek mümkündür. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi gözlenen bu bulgular çok belirleyici değildir ve varlıkları tam bir bir karaciğer hastalığı teşhisi koymak için de yeterli değildir. Tüm bu semptomlar içinde en belirgin olanı sarılıktır. Karaciğer hastalığı nedeniyle kandan uzun süre atılamayan safra sarı bir renk oluşturur. Bu nedenle de gözün beyaz kısımları ve mukozalar sarı olarak görünür. Aynı zamanda kulak kepçesinin iç kısımları ve diş etleri de sarımsı bir renk alırken hastanın idrarı sarı hatta turuncuya yakın bir renge dönüşmüş olabilir.
Lipidosis problemi, kedilerde şiddetli iştahsızlığa, günlerce hatta haftalarca çok az yemeye veya hiç yememeye neden olur. Lipidosis hastalığının neden olduğu bu iştahsızlığın nedeni bugün bile tam olarak bilinmemektedir. Bu iştahsızlık krizleri, kabızlık, titremeler ve su kaybına neden olur. Hasta tüm gün yatmak ister, çevreye ve evdekilere karşı ilgisizdir.
Karaciğer hastalıklarının uzun sürdüğü hallerde veya bazı karaciğer hastalıklarında beyin ve merkezi sinir sisteminde de bazı hasarlar oluşabilir. Bu tür hasarlarda çok kısa süre içerisinde çoğu kedi de iştahsızlık, kilo kaybı, depresyon ve ara sıra kusma gibi genel belirtiler gözlenir. Bu ve benzer durumlarda hastalığın kesin ve hızlı teşhisi için ultrason, tomografi, röntgen gibi görüntüleme yöntemleri ile kan tahlili gibi laboratuvar testleri gereklidir.
Bazı karaciğer hastalıkları nefes problemlerine, burun yangılarına ve yemek yerken acı veren ağız ülserlerine neden olabilir. Bu tür belirtiler çoğunlukla viral etkenlerin neden olduğu karaciğer problemlerinde görülmektedir.
İlginizi çekebilir: Kedi Vitaminleri
Ayrıca safra kesesi problemleri de karaciğer rahatsızlıklarına neden olan etkenler arasındadır. Safra taşları kedilerde oldukça sık olarak görülür ve genelde bir operasyon sırasında veya ultrason bakısı sırasında tesadüf sonucu ortaya çıkar. Safra taşlarının oluşması ve safra kanalının tıkaması sonucu sarılık görülebilir. Bazen de hasta hiç bir ciddi belirti göstermeden yıllarca safra taşları ile birlikte yaşayabilir.
Karaciğer Hastalığının Tedavisi
Karaciğer hastalığının teşhisinin zor olduğu kadar tedavisinin de oldukça zor ve zahmetli olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle de bazı hepatit türleri son derece şiddetli seyreder ve hastalık kısa sürede ilerler. Başlangıç olarak yapılabilecek tek tedavi destek tedavisidir. Bu amaçla genellikle serum, antibiyotik ve vitamin uygulamaları yapılır. Safra taşları ile ilgili sorunlar operatif olarak çözümlenebilir.
Tedaviler sırasında yapılacak özel diyet uygulamaları da başarılı bir tedavi için gereklidir. Hastanızın tedaviye verdiği yanıta göre tekrar eski haline dönmesi (karaciğerin hasar derecesine de bağlı olarak) yaklaşık olarak 3-6 hafta arası bir zaman alabilir. Eğer kediniz yaş olarak küçükse, uygulanan diyetin, protein yönünden desteklenmesi büyük önem taşır. Ancak karaciğer hastalığı ile birlikte hepatik ensefalopati belirtisi de varsa diyetin içeriği bu durum gözetilerek düzenlenmelidir.
Karaciğer hastalıklarının tedavisinde veteriner hekimin düzenlediği tedavi protokolüne büyük bir özenle uyulmalıdır. Her hangi bir aksaklık hastalığın daha da kötüleşmesi ile sonuçlanabilir.
Kedilerde Ağrı Belirtileri ve Nedenleri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
