Kedilerde ishal, hemen hemen tüm kedi sahiplerinin karşısına çıkan sorunlardan birisidir. Aslında bu sorun veteriner hekimler içinde en yaygın görülen problemlerin başında gelmektedir. Özellikle yavru kedilerde ishal tedavi açısından oldukça zorlayıcı olabilmekte hatta bazen kayıplara bile neden olabilmektedir. Bu nedenle bu yazımızda kedilerde ishal konusunu anlatırken kedilerde ishal neden olur? Kedilerde ishale ne iyi gelir? Kedilerde ishal nasıl geçer? gibi sorularında yanıtlarını vermeye çalışacağız.
Yazımızı ilerletmeden önce kısaca ishal nedir? sorusunu da yanıtlamak istiyoruz. Her şeyden önce ishal bir hastalık değildir. Bir çok nedeni vardır ve genel olarak bu nedenlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. İshal bağırsaklardaki emilimin bozulması sonucu, su emiliminin azalması ve aynı zamanda da su salınımının artması sonucu ortaya çıkar. Bu durumda günde bir kaç kez sulu dışkı çıkışının olması hastanın ishal olduğu anlamına gelir.
Kediler Neden İshal Olur?
Kedilerde ishal için sayılamayacak kadar çok fazla neden bulunabilir. Bu nedenlerin bir çoğu bir kaç seferlik ishale neden olurken bir kısmı ise uzun süreli hatta kronik ishallere de neden olabilir. Yavru veya yetişkin kedilerde anlık veya daha uzun süreli ishale neden olan sorunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Mama Değişikliği
Uzun süre kullanılan mama sonrası yapılan ani mama değişiklikleri genellikle ishale nadiren de kabızlığa neden olabilir. Bu nedenle mama değişikliği kademeli bir geçişle yapılmalıdır. Yani eski mamanın içerisine yeni mamayı karıştırarak ve gittikçe yeni mama miktarını artırıp eski mamayı azaltarak 1 haftalık bir süreçte geçişler yapılmalıdır.
Yabancı Cisim Yutma
Kediler kolay kolay zararlı yiyecekleri yemezler veya yabancı maddeleri yutmazlar. Ancak bazen ip veya naylon çorap gibi şeylerle oynarken ağızlarına aldıkları bu tür nesneleri istemeseler bile özel dil yapıları nedeniyle yutmak zorunda kalabilirler. Bu tür nesneler sindirim sisteminde sorunlara yol açarak bazen ishallere bazen de tıkanmalara neden olabilirler.
Bağırsak Parazitleri
Bağırsaklarda bulunan bir çok parazit, protozoa veya bakteriler de ishale neden olurlar. Bu etkenlere, askaritler, giardia veya kampilobakterler örnek olarak gösterilebilir. Bu tür etkenler özellikle yavru kedilerde ishalin birincil sebepleri arasında sayılabilir.
Viral veya Bakteriyel Kökenli Enfeksiyonlar
Kedilerde görülebilen bazı viral hastalıklar da (Kedi gençlik hastalığı, FIP gibi) ishale neden olabilirler. Bu tür viral veya bakteriyel kökenli hastalıklar özellikle yavru ve genç kedilerde daha fazla ishale yol açmaktadır.
Bazı İlaçlar
Tedaviler sırasında kullanılan bir çok ilacın yan etkilerinden birisi ishal olabileceği gibi uzun süreli ilaç kullanımları da ishallere neden olabilir. Örneğin bazı antibiyotiklerin kullanımı sırasında hastalarda ishal görülmesi çok da yadırganacak bir durum değildir.
Zehirlenmeler
Özellikle evde bulunan bazı bitkilerin kediler tarafından yenilmesi ya da kırılan veya yaralanan yapraklardan sızan bitki özsuyunun yalanması sonucu zehirlenmeler meydana gelmekte ve ishaller ortaya çıkabilmektedir.
Bağırsak Hastalıkları
Kedilerde ishalin sorumlularından birisi de yangılı bağırsak hastalığıdır. Inflammatory Bowel Disease (IBD) olarak bilinen bu hastalık, inatçı bir ishale neden olur. Ayrıca kedilerde görülen kolit vakaları da ishalin nedenlerinden bir diğeridir. Kedilerde kolit özellikle gençlerde çok daha sık görülür.
Metabolik Hastalıklar
Bazı akut veya kronik karaciğer hastalıkları, hipertiroidizm gibi troid problemleri ya da pankreas yangısı veya pankreas yetmezliği gibi durumlarda da kedilerde ishal görülmesi mümkündür.
Tümörler
Mide veya sindirim kanalını etkileyen tümörler veya bağırsak kanalında ortaya çıkan polip tarzı oluşumlar da kedilerde ishal oluşumuna yol açabilmektedir.
Stres
Yaşamı etkileyen en büyük sorunlardan birisi olan stres maalesef kediler içinde büyük bir problemdir. Strese karşı savunmasız olan kedilerde sindirim sistemi problemleri ve buna bağlı ishaller çok daha sık görülmektedir.
Kedilerde İshal Belirtileri Nelerdir?
Kediniz ishal olduğunda bunu hemen fark edemeyebilirsiniz. Eğer ishal çok şiddetli değilse ve kediniz kum kabı dışında başka bir yere dışkısını kaçırmıyorsa, kum kabını dikkatle incelemeden ishali fark etmek zor olabilir. Diğer taraftan kediler temizlik konusunda oldukça titiz canlılar olduklarından kuyruk ve kuyruk altı bölgelerini de düzenli olarak temizleyerek ishal belirtilerini de ortadan kaldırabilirler.
Çabuk geçmeyen, kronik ve tedaviye ihtiyaç duyan ishalleri ve belirtilerini saptayabilmek çok daha büyük önem taşır. Bu tür ishallerde hasta da keyifsizlik, sık sık tuvalete gitme, hareket isteğinde azalma, kilo kaybı, su ve mineral kaybına bağlı olarak dehidrasyon, kötü kokulu dışkı, kanla karışık ishal ve bazı hastalarda tabloya eşlik eden kusma gibi belirtilerde göze çarpar. Çoğu zaman bu belirtiler hastanın tedaviye ihtiyaç duyduğunun göstergesidir ve hiç vakit kaybetmeden bir veteriner hekimden yardım alınmalıdır.
Veteriner hekiminizin ihtiyaç duyduğu bilgiler arasında ishalin nereden kaynaklandığını gösterecek belirtilerde vardır. Bu nedenle hastanızın durumunu dikkatle gözlemleyip gördüğünüz belirtileri doğru ve eksiksiz olarak aktarmalısınız. Bu belirtileri aşağıdaki gibi sıralayabilir.
Eğer ishal ince bağırsaklarda oluşuyorsa, aşırı miktarda ve sindirilmemiş görünümlü sulu dışkı, sık sık tuvalete gitme, bazen kana bağlı siyah dışkılama ve çok spesifik olmasa da genellikle kusma görülür.
Eğer ishal kalın bağırsaklarda oluşuyorsa, sık sık ancak azar azar dışkılama ve dışkıda kan varsa siyah dışkı yerine daha çok kırmızı kan olarak görülür. Bu tür hastaların dışkısının üzerinde genellikle sümüksü bir yapı göze çarpar. Kusma nadirdir.
Kedilerde İshalin Nedenlerini Tespit Etme
İshalin nedenlerini ve oluşum yerini saptayabilmek için hasta sahibinin vereceği bilgilerin dışında yapılabilecekler şunlardır.
Dışkı Tahlili
İshalin bağırsak parazitlerinden oluşma ihtimaline karşı dışkı tahlili yapılması önemli bir gerekliliktir. Bu amaçla veteriner hekiminizi ziyaret sırasında yanınızda bir çay kaşığı kadar miktarda yeni yapılmış dışkı getirmeniz yapılacak işlemleri hızlandıracaktır.
Kan ve İdrar Tahlilleri
Bazı metabolik hastalıkların tespit edilebilmesi için gereklidir. Karaciğer, pankreas veya troid sorunları bu şekilde tespit edilebilir.
Röntgen
Mide veya bağırsakları etkileyebilecek yabancı cisimlerin veya tümör tarzı oluşumların tespiti için gereklidir.
Ultrason
Ultrasonda röntgen gibi hastanın batın bölgesine daha detaylı bir inceleme imkanı sunar.
Endoskopi ve Kolonoskopi
Mide veya kalın bağırsakların incelenmesi için gerekli olabilir.
Kedilerde İshalin Tedavisi
Her şeyden önce kedinizin bir veya bir kaç kez ishal çıkmasının bir sorun olduğu anlamına gelmediğini bilmelisiniz. Eğer ishal olmasına rağmen kedinizin keyfi yerindeyse ve yemek yiyip oyun oynuyorsa genellikle çok fazla korkmanıza gerek yoktur. Ancak ishal iki günden fazla sürüyorsa veya çok şiddetliyse mutlaka bir veteriner hekime gitmelisiniz.
İlginizi çekebilir: Diyet Kedi Mamaları
İshalin oluşum nedenlerinin tespitinden sonra bu nedenlere yönelik olarak tedaviler uygulanabilir. Örneğin parazit nedeniyle ishal varsa parazit ilaçları, gıda değişikliği veya gıda alerjisi nedeniyle ishal oluşmuşsa yeni bir gıda seçimi gibi önlemler alınabilir. Karaciğer veya pankreas gibi organ yetmezliğine bağlı durumlarda önce bu organların tedavisi yoluna gidilecektir.
Belirgin bir neden saptanamayan hastalarda, hastanın genel durumuna bakılarak serum, vitamin ve antibiyotik takviyeleri yapılabilir. Bu tür bir tedaviye ek olarak probiyotik ve diyet kedi maması kullanımı oldukça yaygın bir uygulamadır.
Tümörlere veya yabancı cisimlere bağlı ishal vakalarında ise gerekirse cerrahi müdahalede bulunarak sorun çözülmelidir.
Kronik vakaların teşhis ve tedavi süreci oldukça zahmetli ve uzun süreli olabilir. Bu tür vakalarda semptomlara yönelik tedavi uygulamak hastanın yaşam konforunu artırmak açısından faydalı olabilir.
Kedilerde Böbrek Yetmezliği ve Nedenleri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
