Kedilerde böbrek yetmezliği çok basit bir anlatımla; kanın böbreklerden filtre edilerek tekrar dolaşıma verilmesi esnasında meydana gelen bir takım aksamalar olarak tanımlanabilir. Kedilerde maalesef sıklıkla görülen bir problemdir ve neredeyse tüm kedilerin % 65 – 70 kadarı bu duruma maruz kalmaktadır. Beslenme tarzı, su tüketim alışkanlığı ve yaşam konforunun kalitesi hastalık üzerinde direk olarak etkilidir.
Böbrekler canlının vücudunda işlev olarak çok önemli iki fonksiyona sahiptirler. Bunlardan birisi vücuttaki metabolik faaliyetler sırasında ortaya çıkan atıkların uzaklaştırılması ve yaşamsal öneme sahip olan vücut sıvılarının yoğunluğunun dengelenmesidir. Örnek vermek gerekirse, üre, kreatin, ürik asit ve üratlar böbrekler yoluyla vücuttan süzülerek dışarı atılır. Diğer taraftan sodyum, klor, potasyum ve hidrojen iyonları genel olarak vücutta birikime daha yatkındırlar. İşte bu iyonların vücut için zararlı olmayacak oranlarda olmasının sağlanması görevi de böbreklerindir.
Böbreklerdeki bu hayati işlemler nefron olarak adlandırılan kompleks bir yapı tarafından gerçekleştirilir. Ancak bu önemli ve gerekli yapıların bir çok etkene bağlı olarak işlevini yitirmesi ve dejenerasyona uğraması böbrek yetmezliklerin başlangıcını oluşturur. Maalesef nefronlarda meydana gelen hasarlar genellikle geri dönüşümsüz hasarlar olarak kabul edilir. Çünkü nefronların kendini yenileme kabiliyeti çok ama çok düşüktür. İşte bu nefronların yaklaşık olarak % 70 kadarı hasar görür ve işlevini yitirirse böbrekler artık işlevlerini yerine getiremez ve böbrek yetmezliği dediğimiz durum ortaya çıkar.
Kedilerde Böbrek Yetmezliğinin Nedenleri Nelerdir?
Kedilerde böbrek yetmezliği doğrudan böbrekleri ilgilendiren bir hastalık sonucu oluşabileceği gibi pek çok metabolik hastalığa bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Bunun dışında toksik nedenler, yanlış beslenme, yetersiz su tüketimi, bakım koşulları ve alt üriner sistem problemlerine bağlı olarak da şekillenebilir.
Nedenleri daha iyi bir sınıflamaya tabi tutmak istersek böbrek yetmezliğinin oluşumunu kolaylaştıran hastalıkları prerenal hastalıklar, renal hastalıklar ve postrenal hastalıklar olarak sınıflandırmamız mümkündür.
Prerenal Hastalıklar
Özellikle kalp ve dolaşım sistemine ait olan hastalıklar, diğer bir deyişle de böbreğe gelen sıvıların azalmasına neden olan hastalıklar olarak belirtmek mümkündür. Kan basıncının ciddi oranda düşmesi, şoklara neden olan durumlar ile kusma ve ishal gibi çok kısa sürede aşırı sıvı kaybına neden olan durumlar, kanamalar, karın içi bölgesinde meydana gelen iltihaplar, antihipertansif ilaçların kullanımı gibi durumlar böbrek yetmezliğine neden olabilir. Bu saydığımız problemlerde böbreklerde henüz fonksiyonel bir bozukluk olmamasına karşın kanın yeterli basınç ve miktarda böbreğe gelememesi nedeniyle işlevlerin aksaması söz konusudur.
Renal Hastalıklar
Bu gurupta yer alan problemler böbrek dokusunda hasar oluşmasına neden olan nefritis, pyelonefritis, nefrozis, hiperkalsemi, bazı zehirlenmeler ve tümörler ile bazı enfeksiyöz karakterli hastalıklardır. Bu gibi durumlar nedeniyle böbrek dokusunda hasarlar oluşur bu nedenle de böbreğin fonksiyonlarını yerine getirememesi söz konusudur.
Postrenal Hastalıklar
Özellikle idrar yollarında oluşan taş ve kum gibi nedenlerle meydana gelen tıkanmalar, idrar kesesi yangıları, bölgeyi etkileyen tümörler ve çeşitli idrar kesesi hastalıklarıdır. Bu nedenlere bağlı olarak idrar dışarı atılamadığında böbreğe geri dönerek bir basınca neden olur. İşte bu basınç nedeniyle böbreklerde bir takım hasarlar ve işlevsel sorunlar ortaya çıkar. Bu hasarların bir sonucu olarak üre gibi dışarı atılması gereken maddeler vücutta birikerek pek çok sistemik hastalığın oluşumunu tetikler.
Kedilerde Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?
Tıkanmaya bağlı olarak hızlı gelişen böbrek yetmezliklerinde hiç idrar yapmama veya çok az idrar yapma gözlenebilen en belirgin klinik bulgulardır. Tıkanmaya bağlı bu tür durumlarda idrar kesesinin elle muayenesinde aşırı doluluğun yanı sıra ağrı ve hassasiyet tespit edilebilir. Bu belirtilerin dışında;
- Yoğunluğu üre miktarına bağlı olarak değişen kusma
- Yine üre miktarına bağlı olarak gelişen titremeler
- Halsizlik ve isteksizlik
- Yemek yememe
- Çevreye karşı ilgisizlik
- Bazı vakalarda yoğun ishaller
- İlerlemiş vakalarda yürüyüşte bozukluk ve dengesizlikler
- İdrar yollarındaki tıkanmalara bağlı durumlarda sık sık tuvalet kabına gitme
- Damla şeklinde idrar yapma (bazen kanlı olabilir)
- Toksik nedenlerle oluşan yetmezliklerde tabloya ayrıca zehirlenme belirtileri de eklenebilir.
Genellikle akut böbrek yetmezliklerindeki nedenler hızla ortadan kaldırıldığında hastalık kolaylıkla düzelebilir. Ancak uzun süren vakalarda hastalık kronik bir hal alır ve oluşan hasarlar nedeniyle de hasta yaşam boyu böbrek yetmezliği ve etkileri ile yaşamak zorunda kalabilir. Bu durum daha çok böbrek hastalıklarının varlığı nedeniyle oluşan böbrek yetmezliklerinde ortaya çıkar. Kronik vakalarda hastanın sık sık bir veteriner hekimin desteğine ihtiyaç duyması söz konusudur. Bu tür hastalar da giderek zayıflama ve sürekli bir halsizlik en göze çarpan belirtilerdir.
Bu belirtilerin dışında genellikle bir profesyonelin fark edebileceği kalp yetmezlikleri, hiperparatiroidizm, kemiklerde deformasyon, anemi ve hipertansiyon gibi sorunlarda görülebilir.
Kedilerde Böbrek Yetmezliği Nasıl Teşhis edilir?
Yapılacak kan tahlilleri, ultrason ve röntgenler kedilerde böbrek yetmezliği hakkında bir fikir verebilir. Ancak çok belirgin bir semptom olmadığı sürece böbrek yetmezliğinden şüphelenmek için böbreklerin % 70 kadarının işlevini yitirmiş olması gerekir. Zaten bu yüzden bir çok vakada teşhis için geç kalınmakta ve hastanın kaybı söz konusu olmaktadır. Geçmişte böbrek hasarları önemli bir seviyeye gelmeden kan tahlillerinde bir şey görülmüyordu ancak yeni bir takım analizler artık böbreklerin % 25 kadar hasar görmüş halini bile yakalayabilmektedir. Bu nedenle özellikle 7 yaşını geçmiş kedilerde hiç değilse yılda bir kez bile olsa gerekli tahlillerin yapılması çok önemlidir.
Bazı böbrek kistleri veya tümörleri düzenli ultrason ve röntgen taramaları ile kolaylıkla tespit edilebilir. İdrar taşları veya kumları içinde aynı şekilde röntgen ve ultrason taramasından faydalanabileceği gibi idrar tahlillerinden de fayda sağlanabilir.
Ayrıca çok sık su içme ve buna bağlı aşırı idrara çıkma bir çok böbrek hastalığı türü için belirgin bir bulgu olduğundan bu tür semptomların varlığında veteriner hekimden yardım almak önemlidir.
Kedilerde Böbrek Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir?
Daha önce de belirttiğimiz gibi akut gelişen bir çok böbrek yetmezliğinde neden ortadan kaldırıldığında iyileşme olasılığı çok yüksektir.
Ancak kronik böbrek yetmezlikleri sürekli bir tedaviye ihtiyaç duyabilir. Bu tedavi kısmen daha basit ve kolay vakalarda bir takım besin takviyeleri ve antibiyotiklerin ağızdan kullanımı yolu ile olabilir. Fakat maalesef bir çok kronik vaka sürekli sıvı tedavisi ve iğne şeklinde uygulamalara ihtiyaç duymaktadır. Çünkü kronik böbrek yetmezliği problemi olan kediler ağız yoluyla bir şey alma konusunda isteksizdirler.
İlginizi çekebilir: Kedi Malzemeleri
Hastada idrar yollarında tıkanmaya bağlı bir yetmezlik söz konusu ise idrar yolları bir sonda yardımı ile açılmalı ve böbreklere olan baskı ortadan kaldırılmalıdır. Eğer kesede idrar kanalı yolu ile atılamayacak büyüklükte taşlar varsa cerrahi yöntemlerle çıkarılmalıdır. Çok sık kum döken ve idrar yollarında tıkanmaya maruz kalan erkek kedilerde gerekirse cinsel organın amputasyonu yapılarak kanalın genişlemesi sağlanmalıdır.
Böbrek yetmezliklerinde temel kural olarak az miktarda fakat oldukça yüksek oranda sindirilebilirlik özelliğine sahip proteinlerin alınması gereklidir. Aksi taktirde fazla miktarda alınan ancak sindirilemeyen protein üre artışına neden olur. Diğer taraftan gereğinden az protein alımı ise amino asit kaybını karşılamayacağından eksikliğe neden olur. Bu nedenle veteriner hekiminizin de tavsiyesi ile normal kedi mamaları yerine mutlaka özel bir böbrek diyet maması kullanılmalıdır.
Ayrıca fosforun gereğinden fazla kanda birikmesi kalsiyum – fosfor dengesinin bozulmasına neden olur. Bu nedenle alınan gıda da fosfor miktarının düşük olmasının sağlanması önemlidir. Aynı zamanda vücutta biriken fosforun atılması için gereken medikal yöntemlerde kullanılmalıdır.
İlginizi çekebilir: Kedi Vitaminleri
Böbrek yetmezliğinin varlığı halinde suda eriyen vitaminlerinde vücuttan atılımı hızlanır ve oldukça ciddi vitamin açıkları oluşabilir. Bu nedenle böbrek yetmezliği olan hastanın diyetinde yeterli oranda B vitamini olduğundan emin olunmalıdır.
Kedinizi Böbrek Yetmezliğinden Nasıl Koruyabilirsiniz?
İyi bakım, iyi kalite ve dengeli bir kedi maması, su içmeye teşvik için her zaman temiz ve taze su bulundurmak, dikkatli bir gözlem ve rutin kontroller korunma için en önemli kriterlerdir.
Hekiminize danışmadan gereksiz yere vitamin ve mineral katkıları kullanmak zararlı olabilir. Eğer iyi kalite bir mama kullanıyorsanız kedinizin ihtiyacı olan her şey o mamanın içinde mevcuttur.
Eğer kediniz de bir çok kedi gibi su içme konusunda sıkıntı çıkarıyorsa, su içmeye teşvik için suyu taze tutan kedi şelalesi alabilirsiniz. Kediniz için musluk suyu yerine temiz içme suyu kullanmanız çok daha faydalıdır. Bazı kediler tuvalet giderlerinden veya klozetlerden su içme alışkanlığı edinebilirler. Kedinizi ve kendinizi bir takım enfeksiyonlardan korumak için bu tür alışkanlıklara karşı dikkatli olmalı ve önlem almalısınız.
Sık sık tuvalet kabına girip uzun süre bekleyip çıkıyorsa, idrar yapmaya çalışırken miyavlayıp sesler çıkarıyorsa, sağa sola damla damla idrar yapıyorsa hiç vakit kaybetmeden veteriner hekiminiz ile görüşmelisiniz.
Son olarak kedilerde kronik böbrek yetmezliklerinde yapılan tedaviler uzun ve zahmetli olabilir. Ancak tüm bu uğraşlara rağmen çoğu tedaviden başarılı bir sonuç almak da pek mümkün olmayabilir. Hastalığın erken teşhis edilmesi için dikkatli olunmalı, eğer hastalığa maruz kalındıysa da veteriner hekimin tavsiyelerine mutlaka uyulmalıdır.
Kedilerde FIP Hastalığı ve Nedenleri konulu yazımızı da okumak ister misiniz?
