Kedi ve köpeklerde de kalp, aynı insanlarda olduğu gibi sürekli olarak bir pompa gibi çalışarak, kanın damarlarda dolaşımını sağlar. Tansiyon ise, işte bu kan dolaşımı sırasında damarlarda bulunan kanın, damar yüzeylerine yaptığı basınçtır. Kedi ve Köpeklerde yüksek tansiyon (hipertansiyon) ise, kan basıncının kalıcı bir şekilde normal olarak kabul edilen değerlerin üzerine çıkması halidir. Kan basıncı bireyin istirahat anında farklı iken efor, stres veya heyecan anında daha da farklıdır. Yine aynı şekilde bireyin yaş, cinsiyet, ırk gibi bireysel özellikleri de kan basıncı üzerinde etki gösteren etkenlerdir. Bu tür değişkenlerin fazlalığı, genel olarak normal kan basıncı değerlerini belirlemede güçlük çekilmesine neden olur. Diğer bir deyişle normal kan basıncı referans değerlerinin geniş aralıklar şeklinde verilmesi ve kan basıncının hayvanın tür, ırk ve cinsiyetine göre değişiklik göstermesi nedeniyle yüksek tansiyon değerlerinin tam olarak hangi aralıkta olduğunu söylemek oldukça zor olabilmektedir. Kedi ve köpeklerde yüksek tansiyon nedir ve zararları nelerdir?
Kedi ve Köpeklerde Yüksek Tansiyon
Yüksek tansiyonun tam bir tanı olarak kabul edilebilmesi için güvenilir ve tekrarlanmış kan basıncı ölçümlerinin yanı sıra klinik bulguların da uyumlu olması ve hatta gerekirse destekleyici laboratuvar test sonuçlarının da değerlendirmeye alınması gerekir. Diğer taraftan az önce de bahsettiğimiz gibi stres, heyecan veya endişe nedeniyle kan basıncı artışları olsa da bu durumun hangi noktadan itibaren patolojik bir durum olduğu veya patolojik olarak kabul edileceği konusu da çok net değildir. Bu ve bunun gibi nedenler, kan basıncı değerlendirmeleri sırasında göz önünde tutulmalı ve olası hatalardan kaçınabilmek için duruma göre en az 3-5 ölçüm yapılmalı ve ortalaması alınarak nihai karara ulaşılmalıdır.
Veteriner hekimlik alanında sadece ülkemizde değil hemen hemen tüm dünya da tansiyon ölçümünün rutin olarak yapılması ve takip ediliyor olması yeni gelişen bir konudur. Özellikle son yıllarda tansiyon konusu ile ilgili çalışmaların artış göstermesi ve evcil hayvanlar için özel tansiyon cihazlarının geliştirilmesi yüksek tansiyonun öneminin vurgulanmasında ciddi katkı sağlamıştır.
Yüksek tansiyonun bazı organ ve sistemler üzerinde oldukça önemli derecede olumsuz etkileri olduğu bilinen bir gerçektir. Özellikle de göz, kalp, böbrek ve merkezi sinir sistemi gibi yapılara çok ciddi zararlar verebilir. Ayrıca yüksek tansiyonun oluşumuna neden olan hastalıklar ile yüksek tansiyon arasında bir kısır döngü gelişmektedir. Örnek vermek gerekirse, böbrek hastalıkları sırasında hasta da yüksek tansiyon şekillenmesi neredeyse kaçınılmazdır. Maalesef kan basıncındaki bu artış, böbrek hastalığının daha da hızlı bir şekilde ilerlemesine neden olur. Konuyu kısaca toparlamak gerekirse şu şekilde bir tanımlama yapılabilir. Yüksek tansiyon başka bir hastalık tarafından oluşturulabilen bir hastalıktır ve vücut için oldukça zararlı etkilere sahiptir.
Kedi ve Köpeklerde Yüksek Tansiyonun Belirtileri
Kedi ve köpeklerde yüksek tansiyona dair bir çok belirti görülebilse de bu belirtiler, diğer hastalıklara bağlı belirtiler ile karışabileceğinden çok dikkat çekici değildir. Ancak yaygın olarak görülen ve nispeten dikkat çeken semptomlar arasında aşağıdakileri sayabiliriz.
- Burun kanaması
- Göz içinde kanama
- Sinirsel nöbetler
- Dairesel dönme hareketleri
- İdrarda kan görülmesi
- İrileşmiş göz bebekleri
- Düz bir hat üzerinde hareket etme güçlüğü
- Bu belirtilerin yanı sıra veteriner hekim tarafından fark edilebilecek diğer bazı belirtiler. (Kalp düzensizlikleri, idrarda protein varlığı gibi)
Yüksek Tansiyonun Teşhis Edilmesi
Yüksek tansiyonu bir kaç farklı başlık altında değerlendirmek gerekir.
- Sistolik yüksek tansiyon
- Diastolik yüksek tansiyon
- Miks yüksek tansiyon (sistolik ve diastolik basıncın her ikisinin de yüksek olması halidir)
Kedi ve köpeklerde yüksek tansiyon bu 3 formda da görülebilir. Özellikle de kedi ve köpeklerde kalp ve böbrek hastalıklarının erken dönemlerinde diastolik yüksek tansiyonun görülme ihtimali daha yüksektir.
İlginizi çekebilir: Kedi Malzemeleri
Endişe, stres ve efor gibi etkenlerin yüksek tansiyon ölçümlerini olumsuz etkilemesi nedeniyle hastanın ölçüm öncesi dinlendirilmesi önemlidir. Hasta ile mücadele ederek alınacak bir tansiyon ölçümünün hiç bir tıbbi önemi yoktur. Çünkü direnen bir köpekte kalbin pompalama gücü artacak ve bu nedenle damar çeperlerine daha fazla yük binecek ve ölçüm sonucu kaçınılmaz olarak yüksek tansiyon çıkma olasılığı artacaktır.
Kedi ve köpeklerde yüksek tansiyon ölçümü sırasında en az 3-5 kez ölçüm yapılmalı ve bu ölçüm sonuçlarının ortalaması alınmalıdır. Ölçüm sonuçlarını değerlendirirken de varsa ırklara göre referans değerleri baz alınmalıdır. Genel olarak 140/90 şeklinde çıkan bir sonuç için herhangi bir tedavi önerilmezken 170/120 gibi bir sonuç alındığında organ hasarı oluşma riski de göz önüne alınarak bir tedavi önerilmelidir.
Ayrıca bazı ilaçların kullanımı sırasında da yüksek tansiyon görülebilmekte ve yanıltıcı olabilmektedir. Örneğin kortikosteroid içeren ilaçların yanı sıra bazı burun damlaları, amfetaminler ve tiroid hormonu içeren ilaçlar da kan basıncının dolaylı olarak yükselmesine neden olabilir. Ancak bu gibi durumlarda ilaçların kullanımı sona erdiğinde kan basıncı da kısa süre içerisin de normale döner.
Kedi ve Köpeklerde Yüksek Tansiyon Nedenleri?
Yüksek tansiyon nedenlerine göre ikiye ayrılır. Bunlardan birincisi birincil (primer) yüksek tansiyon diğeri ise ikincil (sekunder) yüksek tansiyon olarak adlandırılır. İnsanlarda yüksek tansiyon nedenlerinin %95’ini primer yüksek tansiyon oluşturur. Oysa evcil hayvanlarda ise durum tam tersidir ve çoğunlukla sekunder yüksek tansiyon formunda gözlenir. Yani diğer bir deyişle evcil hayvanlarda yüksek tansiyon şekillenme nedeni genellikle başka bir hastalığın varlığı sonucunda olur. Genellikle de neden olan hastalık tedavi edilebilirse yüksek tansiyon da kendiliğinden düzelmiş olur. Örnek vermek gerekirse böbrek hastalığı sırasında ortaya çıkan tansiyon, renal hipertansiyon olarak bilinir ve genellikle başarılı bir tedavi sonrasında ortadan kalkar.
Kedi veya köpeklerde aort damarının doğuştan dar olması sekunder yüksek tansiyon için sebep teşkil edebilir. Ayrıca beyin tümörlerinin varlığı da sekunder yüksek tansiyon için bir sebep olarak sayılabilir.
Kedi ve köpeklerde yüksek tansiyonun primer sebepleri arasında yaş, ırk, cinsiyet ve obezite gibi nedenler sayılabilir. Ayrıca fazla tuz kullanımı da primer yüksek tansiyon nedenleri arasında önemli bir yer tutar. Bu şekilde sınıflandırmalar yapıyor olsak da çoğu zaman kedi ve köpeklerde ki yüksek tansiyon vakalarının primer veya sekunder olup olmadığını söylemek pek kolay değildir.
Sonuç olarak kedi veya köpek de kan basıncının yüksek olduğunu bildiren net bir dış bulgudan söz etmek pek mümkün değildir. Bu nedenle çok kolay bir şekilde gözden kaçan ve erkenden teşhis edilemeyen bu gizli ve önemli sorun büyük bir tehlike oluşturabilir. Çok hızlı bir şekilde yükselen kan basıncı damar çeperlerinde yırtılma ve kanamalara yol açabilir. Eğer kanama, burun gibi dışa açık bir organda oluştu ise genel olarak kan kaybı dışında çok önemli bir risk oluşturmaz. Ancak kafatası gibi kapalı ortamda oluşursa, beyin dokusu kan kütlesi içinde sıkışıp kalıcı hasara uğrayabilir. Bunun sonucunda ise kısmi veya genel felçler şekillenebileceği gibi hayati bir tehlike de oluşabilir.
Kedilerde Karaciğer Hastalıkları ve Belirtileri konulu yazımız da ilginizi çekebilir.
