İran Kedisi veya Fars kedisi olarak adlandırılan bu kedi ırkının atalarının 15.yy da İtalya ve Asya kıtasında yaşayan uzun tüylü kediler olduğu düşünülmektedir. İran kedisinin ataları arasında uzun tüylü Ankara kedisi olduğu da bilinmektedir. Ankara ve İran kedisi doğulu kediler olarak tanınan kedilerdir. Geleneksel İran kedisi özellikleri ile Ankara kedisi özellikleri arasında daha yoğun ve yünsü tüylü olmalarının dışında çok az farklılık vardı.
İran kedisi özelliklerinin Avrupa da ilk bilinirliği 17. yüzyılda, Pietro della Valle tarafından üreme programına eklemek için, çöl yaşamına uyumlu olan ve kum kedisi olarak bilinen bir kediyi İran’dan getirmesi ile olmuştur. Kum kedisi, onu çevreden koruyan ve kumda yaşamasını kolaylaştıran yünlü bir kürke sahipti. Yaklaşık yüz yıl sonra, Nicolas de Pereisc tarafından aralarında Ankara kedisinin de bulunduğu uzun tüylü Asya kedilerini alması ve ülkeye getirerek beslemesi, daha sonra uzun tüylü İtalya kedileri ile çiftleştirmesi modern İran kedisinin atalarının başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Popüler İran kedisi (Fars kedisi), Kraliçe Victoria ve diğer kraliyet ailesi üyelerinin hayranlığı kazanmış ve bu da ırkın popülerliğini artırmıştır. 19. yüzyılın sonunda Amerika’ya tanıtılan İran kedisi orada da popüler ırklar arasında yerini almıştır.
İran kedisi özellikleri ve uzun, gösterişli tüyleri nedeniyle Avrupalılar tarafından beğenilerek yetiştirilmiş ve uzun tüylü kedi yarışmalarının vazgeçilmez galibi olmuştur.
İran Kedisi Özellikleri
Başı şaşırtıcı derecede yuvarlaktır. Kafasının kemik yapısı, kulakları, gözleri kısaca tüm hatları ile yuvarlaktır. Burun yapısının şekline göre “bebek yüzlü” ve “pekinese yüzlü” olarak adlandırılan iki farklı İran kedisi türü görülebilmektedir. Genel olarak her iki şekilde de kısa ve basık burunludur. Bazılarında burun biraz daha dışa çıkık şekilde, bazılarında ise belirgin bir girinti yapan burun, içe gömülmüş gibidir. İri ve yuvarlak gözleri, dışa çıkıntılıdır. Gözleri bakır rengi, canlı mavi, yeşil, mavimsi yeşil ya da ela gibi değişik renklerde olabilmektedir. Kulakları küçük ve kısadır. Kulak uçları yuvarlak ve hafifçe öne eğiktir. Kulakları kafasının yuvarlaklığı ile uyumludur.
Vücudu kısa, güçlü, tıknaz ama narin görünümdedir. Kemikli bir vücut yapısı olan İran kedisinin kasları abartılı bir şekilde gelişkindir. Dört ayağı da kısa ve kalındır, ön ayakları düz iner. İri patileri yuvarlak ve sıkıdır. Parmakları birbirine yakındır. Kuyruk uzun olmamakla beraber gövdenin uzunluğuna uyumludur. Uzun ve sık tüyleri gövdeden aşağıya akıyormuş gibi kabarık durur.
İran Kedisinin kedisinin tüm vücudu, pati araları, pati altı, hatta kulak içi uzun tüylerle kaplıdır. Tüy rengi tek renk veya aynı rengin açıklı koyulu versiyonu şeklindedir. Yaygın olarak görülen renkleri beyaz, siyah, mavi, krem, mavi-krem, duman rengidir. Vizon rengi, beyaz üzeri daha koyu renkler, duman üzeri siyah, mavi, akik rengi, mavi-krem, tekir desenleri olabileceği gibi beyaz ve farklı renkten oluşan çift renklerde görülür. Çift renklerde beyaz üzeri yama desenleri veya çikolata, leylak-krem, fok kahverengi veya mavi lekeler olabilir.
İran kedi ırkı ortalama 15 yıl yaşayabilmektedir. 11 – 17 yıl arası değişen bu yaşam süresi bakım şartları, sağlık problemleri, beslenme ve çevresel faktörler ile değişebilmektedir. Dişileri erkeklere göre daha küçük yapılıdır. İran kedisinin dişileri 3 – 5,5 kg erkekleri ise 4 – 6 kg ağırlığa erişebilmektedir.
İran Kedisi Karakteri
İnsanlarla, çocuklarla, diğer kediler ve diğer evcil hayvanlar ile iyi geçinen İran kedisi özellikleri ve uyumlu karakteri ile en popüler kedi ırkları listesinde liste başıdır. Aile üyelerine düşkünlüğü ve zekası ile tanınır. Oldukça sakin tavırlı olan bu kedi ırkı kucakta olmayı sever. Dikkatli ve çabuk öğrenebilen zeki kedilerdir.
Fazla oyuncu değildir, koşmak, zıplamak veya atlamak yerine sakin sakin oturmayı tercih eder. Bu nedenle yalnızlıktan mutlu olur ve rahatlıkla evde yalnız bırakılabilir. Fazla hareketli olmayan bu ırkın, kilo almasını önleyebilmek için, hareket konusunda teşvik edilmesi gerekir. Bu amaçla kedi topu veya kurmalı kedi faresi gibi oyuncaklar alarak oyun oynamaya teşvik edebilirsiniz. Bu kedi oyuncakları İran kedisinin özellikle sevebileceği oyuncaklardır. Ayrıca lazer kedi oyuncağı ile daha fazla oyun oynamaya ve dolayısıyla hareket etmeye teşvik edebilirsiniz.
İran kedisi (Fars Kedisi) sesli ve aşırı gürültülü ortamları sevmez ve zaten kendisi de pek konuşkan değildir.
İran Kedisi Bakımı
Gerçekten özel bakım isteyen kedi ırklarından biridir. Bu ırkın deri ve tüy bakımı çok ama çok önemlidir. İran kedi ırkı bakımında dikkat etmeniz gereken önemli bir konuda ağız sağlığıdır. Çene ve diş problemlerine yatkın bir ırk olduğundan ağız kontrolü düzenli bir şekilde yapılmalıdır. Yavru dönemlerden başlayarak kediler için tasarlanmış bir kedi diş fırçası ile dişlerini temizleme alışkanlığı kazandırmalısınız.
İran kedisi beslenmesi ve mama seçimi de oldukça önemlidir. Irka özel geliştirilmiş mamaları tercih edebileceğiniz gibi hairball kedi maması veya hassas deri ve tüy yapısı olan kedilere özel hazırlanmış kedi mamalarından birini tercih edebilirsiniz. Örneğin Proplan Elegant optiderma somonlu kedi maması ve Brit Care sunny somonlu kedi maması gibi omega yağ asitleri ve kedi maltı içeren mamalar bu ırk için uygun kedi mamaları arasında sayılabilir.
İran kedisinin göz ve kulak bakımı da dikkatle takip edilmesi gereken konulardan biridir. Kulak kanalını kapatan kıllar temizlenmeli ve kulak kanalının hava alması sağlanmalıdır. Bu amaçla veteriner ziyaretlerinde kulak kanalının temizliğini yaptırabilir veya kedi kulak temizleme losyonu kullanarak evde yapabilirsiniz. Bu temizliğin sık aralarla yapılması faydalıdır.
Dışarı çıkık göz yapısı nedeniyle sürekli göz yaşı akıntısı da olan, İran kedisinin göz bakımının da düzenli yapılması gerekir. Öncelikle kedi göz temizleme losyonu kullanmanızı tavsiye ederiz. Bu işlemi yumuşak bir bez veya pamuk kullanarak losyon yardımı ile yapabileceğiniz gibi bu amaçla özel hazırlanmış olan göz temizleme mendili ile de kolayca yapabilirsiniz. Göz çevresi ve göz altının temizlenerek oluşan çapakların alınması gerekir. Göz altında oluşabilecek lekelerin giderilebilmesi için, göz yaşı lekesi temizleme losyonu kullanarak göz altında, akıntıya bağlı olarak şekillenen renk değişimlerinin önüne geçebilirsiniz.
İran Kedisi Tüy Bakımı Nasıl Yapılmalı?
Kıtık açıcı özelliği olan kedi tarağı veya yumuşak ince telli kedi fırçası ile her gün düzenli olarak tüy bakımı yapılmalıdır. Uzun ve ipeksi tüyleri düğümlenmeye çok müsait olduğundan günlük fırçalama yapılmadığı taktirde oluşan kıtıkları açmak çok zor olacaktır. Yumuşak bir fırça kullanmaya ve tarama sırasında canını acıtmamaya dikkat etmelisiniz. Bu konuda sorun yaşamamak için çok erken yaşlarda fırçalamaya başlamalı ve buna alışmasını sağlamalısınız.
Zorunluluk olmadığı sürece sık yıkanması tavsiye edilmeyen İran kedisi için en iyi seçim kuru şampuan kullanmaktır. Kedi malzemeleri satan yerlerde pek çok çeşidini bulabileceğiniz kuru şampuanların, kullanım kolaylığı açısından sprey formda olanlarını tercih edebilirsiniz. Ayrıca kedinizin temizliğinde ıslak banyo eldiveni gibi hızlı ve kolay temizlik imkanı sağlayan ürünleri kullanabilirsiniz.
Özellikle tuvalet kullanımı sonrasında arka kısımdaki tüylerin temizliğinin ihmal edilmemesi gerekir. Bölgenin temizliği, enfeksiyonlara karşı korunabilmek için önemlidir. Uzun tüylü olan bu ırkın kum kabı temizliğine de önem gösterilmelidir. Kumu daima temiz olmalı ve kedi kum kabı içerisine giriş çıkışlarından sonra özellikle pati araları kontrol edilmeli ve tüylerine yapışan kum parçaları temizlenmelidir.
İran Kedisi Sağlık Sorunları
İran kedisi de bir çok kedi ırkında olduğu gibi maalesef genetik olarak bazı hastalıklara karşı yatkınlık göstermektedir.
Tüy Yumağı Sorunu – Hairball
Bütün uzun tüylü kedi cinslerinde olduğu gibi bu ırkta da sık görülen sorunlardan biridir. Normalde yutulan kıllar kusma veya dışkı ile atılır. Ancak çok uzun tüyler ve yoğun olması halinde büyük tüy yumakları oluşur ve bu yumakların atılması güçleşir. Kedi maltı kullanmak veya düzenli olarak hairball kedi maması bu sorunun giderilmesinde yardımcı olacaktır. Amaç kılların büyük yumaklar haline gelmeden atılabilmesini kolaylaştırmaktır.
Diş ve Çene Yapısında Bozukluk
Özellikle alt çenenin dışa çıkık olması ve üst dişlerin üzerine kapanması nedeniyle, dişlerin tam kapanamaması gibi bozukluklara bağlı gelişen diş ve diş eti sorunları sık yaşanan sorunlar arasındadır.
Solunum Güçlüğü
Brachiocephalic kedi ırklarından olan İran (Persian) kedileri basık burun yapısı ve burun deliklerinin dar olması nedeniyle solunum problemlerine oldukça yatkın ırklardan biridir. Güç ve sesli soluk alıp verme söz konusudur. Bu nedenle kilo kontrolüne dikkat edilmeli ve kilo alımından kaçınılmalıdır.
Göz Problemleri
Dışarı çıkıntılı göz yapısına bağlı olarak şekillenen göz problemlerinin başında aşırı göz yaşı akıntısı ve göz kapaklarının içeri dönmesi (Entropium) sorunu gelmektedir. Göz kapağının içeri dönmesi nedeniyle tahriş, kızarıklık ve ilerlemiş durumlarda kornea hasarı söz konusu olabilir.
Polikistik Böbrek Hastalıkları
Bu ırkın genetik olarak yatkınlık gösterdiği ve sık görülen sorunlardan biridir. Düzenli yapılan kontroller ile erken tespit edilebilir.
Deri problemleri
Bu kedi ırkının hassas deri yapısı ve uzun tüyleri deri hastalıklarının görülme oranını artırmaktadır. İran kedilerinde mantar enfeksiyonu ve buna bağlı tüy dökülmesi, kaşıntı, kızarıklık ve tüy dökülmesi ile karakterize olan ve Saborrhea Oleosa olarak adlandırılan deri hastalığı çok sık karşılaşılan sorunlar arasındadır.
Scottish Fold Kedisi Hakkında yazımızda ilginizi çekebilir.
