Gaga taşı kuşlar için olmaz ise olmaz kuş bakım malzemesidir. Bir kuş bakmaya karar verdiğiniz zaman türü ne olursa olsun, hangi boy kuş olursa olsun almanız gereken kuş malzemeleri listesinde ilk sıralarda yer alır. Bir kuşun gagasına hayati önem taşıyan organ demek sanırız yanlış olmaz. İster bir papağan, isterse bir kanarya, muhabbet kuşu ve hatta ağaçkakan olsun tüm kuş türleri için yemek yemek, tohum toplamak, tohumları kırmak, ağaçlarda yuva açmak, tüylerini temizlemek, tırmanmak ve daha pek çok işlev için kullanılan gaganın sağlıklı olabilmesi ve bakımı için kullanılan malzemeye gaga taşı adı verilmektedir.
Gaga taşı genel anlamda kullanılan bir tanımdır. Mineral blok, kireç taşı gibi farklı isimlerle de adlandırılmaktadır. Bu durum biraz kavram karışıklığına neden olsa da işlevi temelde aynı olduğundan bu tanımlamada, kullanılan ve kabul gören bir tanımlamadır.
Gaga Taşı Ne İşe Yarar?
Kuşlar doğal fonksiyonları için gerekli olan esansiyel tuzları, mineralleri ve sindirim için ihtiyaç duydukları kumu doğada kolayca bularak sağlıklı kalabilir. Ancak kafes içerisinde yaşayan kuşlar için hayati önem taşıyan bu ihtiyaçlar, ancak gaga taşları ve kuş kumu gibi ek besin takviyeleri ile karşılanabilir.
Gaga taşı çok fonksiyonlu kuş bakım ürünlerinden biridir. Hem gaganın törpülenmesine yardımcı olur hem de kuşun sağlığı için gerekli olan mineralleri içerir.
Kuşların gagası, tıpkı tırnakları gibi hayatı boyunca uzayan canlı dokulardan oluşur. Doğada kuşlar, ağaç dallarına, kayalara tırmanırken, yem toplarken gagası doğal yollarla törpülenir. Ancak kafes kuşlarında, sert keratin yapıda olan gaganın uzaması kuşun yem yemesini engeller ve yetersiz beslenme nedeniyle hayati tehlike yaratabilir. Ayrıca uzayan gaga bir yerlere takılıp kırılabilir ve kanamaya neden olabilir. Kuşlarda kanamalar genelde daha geç durduğu için bu tür kanamalar tehlikeli olabilir. Bu nedenle gaga boylarının düzenli olarak kısaltılması gerekir.
Muhabbet kuşu, kanarya gibi küçük kafes kuşlarında bu işlem küçük bir tırnak makası ile yapılabilir. Papağanlar için ise bu işlem için büyük kesici bir makas veya zımpara makinası gibi bir araç kullanmak gerekebilir. Ancak gaga kesme sırasında kuşlar aşırı strese girebileceğinden, daha doğal yollardan gaganın törpülenmesi en iyi çaredir. İşte bu işlem için gereken ise kaliteli bir gaga taşıdır.
Gaga Taşı Çeşitleri Ve Kullanım Amacı
Gaga taşları içlerinde bulunan malzemeye göre sınıflandırılmaktadır. Gaga taşının içinde bulunan ek malzemeler aynı zamanda kullanım amacını da belirlemektedir.
1- Mineral Bloğu Gaga Taşı
Mineralli gaga taşı bakır, çinko, potasyum, kalsiyum gibi mineraller içeren blok şeklinde ürünlerdir. Piyasada pek çok çeşitte bulunan mineralli tünek veya mineralli gaga taşları gibi ürünler genellikle alçı ve kireçten yapılan ürünlerdir. İçerisinde ekstra minerallerin olduğu gaga taşları genellikle istiridye kabuğu, midye kabuğu gibi deniz ürünleri içeren ürünlerdir.
Mineralli gaga taşları kuşunuzun gagasının törpülenmesine ve vücudun hayati fonksiyonlarında işlevi olan mineral ihtiyacının karşılanması için kullanılır.
Kuş kafesi içerisinde sürekli bulundurulması gereken kuş malzemeleri arasında olan mineral bloğu gaga taşları çok sert olmamalıdır. Çünkü kuşun taşı gagalaması çok zor olur ve yeterli minerali alamaz. Ancak taşın aşırı yumuşak olması da iyi bir şey değildir, çünkü bu sefer de kolayca ufalanarak dağılır. Aşırı kirlenmiş ve fazla ufalanmış görünen gaga taşları yenilenmelidir. Mineralli gaga taşı özellikle kuşlarda yumurtlama döneminde artan kalsiyum ihtiyacını karşılamaya yardımcı olması için kullanılabilir.
2- Enerji Blogu Gaga Taşı
Enerji bloğu gaga taşı mineral bloktan çok farklı değildir. İçeriği benzer şekilde kalsiyum kaynağı olan kireç ve alçıdır. Gaganın törpülenmesine yardımcı olmanın yanı sıra içerisinde bulunan vitaminler kuşlar için enerji kaynağı olmaktadır. Meyve aromaları katılarak hazırlanan muzlu gaga taşı, portakallı gaga taşı gibi enerji blogu çeşitleri de bulunmaktadır. Özellikle çiftleşme döneminde ve tüy değiştirme döneminde artan enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olan ürünlerdir.
3- İyotlu Mineral Blok Gaga Taşı
İyotlu blok gaga taşı kuşlar için oldukça faydalı olan üründür. İyot vücutta sentezlenmediği için ve gıdalarla dışarıdan alınmak zorundadır. Tiroid bezinin çalışmasında ki önemli rolünün yanı sıra, daha pek çok metabolizma faaliyetinde de rol alır. Bu nedenle kuş kafesinde düzenli olarak bulundurulması faydalıdır.
4- Grit Gaga Taşı
Kuş gaga taşı çeşitleri içerisinde en sert yapılı olanıdır. İçerisinde genellikle midye kabuğu, istiridye kabuğu gibi kalsiyum ve mineraller bakımından zengin kum içerir. Hem besleyici hem de sindirimi düzenleyici etki sağlayan grit gaga taşı, aynı zamanda sert yapısı ile gaganın törpülenmesi içinde en ideal ürünlerden birisidir.
5- Lava Blok Gaga Taşı
Bu tür gaga taşları doğal lav kayaları, istiridye kabuğu, kuvartz kum, aktif karbon gibi mineral ve kalsiyum bakımından zengin içerikle hazırlanan doğal içeriğe sahip gaga taşları arasındadır. Gaganın törpülenmesi, mineral ihtiyacının karşılanması ve sindirimin rahatlatılmasına yardımcı doğal bir üründür.
6- Mürekkep Balığı Gaga Taşı
Kalamar kemiği olarak da adlandırılan mürekkep balığı kemiği, en doğal gaga taşı çeşididir ve Mürekkep balığının kalkerli iç kabuğundan elde edilir. % 85 kalsiyum karbonat ve % 9 organik maddeler ve eser iz elementlerden oluşan bu kemik kuşlar için mükemmel bir kalsiyum kaynağıdır. İnsanlar için olduğu gibi kuşlar içinde kalsiyum ve iz elementler çok önemlidir. Kalamar kemiğinin kuşlar için kalsiyum kaynağı olarak kemik oluşumunda rol almasının yanı sıra, kanın pıhtılaşması için ihtiyaç duyulan mineralleri de içerdiğinden kuşlar için önemli bir besin kaynağıdır. Mürekkep balığı kemiği içerisinde bulunan potasyum ile kuşun kalp ve kas yapısını korur, Çinko bağışıklık sistemine yardımcıdır, bakır ise dolaşım ve iyileşmeye yardımcı olur. Mürekkep balığı kemiği ayrıca gaganın törpülenmesi için de kabul görmüş mükemmel bir araçtır.
Gaga Taşı Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler?
Doğru gaga taşı nasıl olmalıdır diye sorduğunuzda, buna net bir yanıt vermek pek mümkün değildir. Çünkü doğru gaga taşı amacına uygun olarak seçilmiş olandır. Kuşunuzun durumuna ve ihtiyacına göre, bulunduğu farklı yaşam dönemlerine göre seçeceğiniz gaga taşının içeriği doğal olarak farklı olmalıdır.
Örneğin yumurtlama döneminde artan kalsiyum ihtiyacını karşılamak için kalsiyum takviyesi yapılması gerekir. Bu amaçla seçeceğiniz gaga taşı doğal olarak kalsiyum miktarı yüksek olan bir ürün olmalıdır. Çiftleşme döneminde ve tüy değiştirme dönemin de ise kuşunuzun mineral ihtiyacı daha fazladır. Bu nedenle gaga taşını seçerken kuşunuzun bu durumunu gözeterek seçim yapmanız gerekir. Elbette bu özel ihtiyaçların yanı sıra kuşun cinsi ve büyüklüğü de seçilecek taş üzerinde etkilidir.
Gaga taşının genel olarak kafeste iki işlevi bulunur. Yani gaganın törpülenmesi ve ek besin olmanın yanı sıra mineral kaynağı olarak. Eğer ana amaç gaganın törpülenmesi ise biraz daha sert olan gaga taşı çeşitleri arasından seçilmesi iyi olacaktır. Ancak gaga taşının içeriği ve yapısından önce boyutları önem taşımaktadır. Kuşların gaga şekilleri ve gaga boyutları aynı değildir. Düz gagalı veya kıvrık gagalı olmaları gaga taşı seçiminizi fazla etkilemez ama gaga boyutları seçimlerinizde önem taşır. İri bir papağan türü için alacağınız gaga taşı ile bir muhabbet kuşu gaga taşı aynı boyutlarda olmamalıdır.
Kuşlarda Gaga Neden Büyür?
Gaga canlı bir dokudur ve aynı tırnak gibi kan damarları, sinirler ve canlı hücreler ile en dışında keratin katman bulunur. Kafatası ile bağlı olan gaga kafaya yakın olan kısımdan uzar ve uca doğru kan damarlarının olmadığı cansız keratin dokular bulunur. Kafes içerisinde kuş gaga taşı bulunduğu sürece bu uzama kuş sahipleri tarafından fark edilmez. Kuşlar tünekler, gaga taşları ve bazı kuş oyuncakları sayesinde gagalarını törpüler. Eğer tüm bunlara rağmen fark ettiğiniz bir gaga uzaması veya kalınlaşması söz konusu ise başka bir sebep olabileceğini düşünerek konuyu takip altına almalısınız.
Kuşlarda gaga büyümesinin nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;
Kuşlarda gaga uzamasının ilk nedeni genellikle yetersiz aşınma olmasıdır. Gaganın iyi törpülenememesine bağlı olarak hem alt gaga hem de üst gaga da uzama söz konusu olabilir. Ancak sadece aşınma yetersizliği değil, viral, bakteriyel veya paraziter enfeksiyonlar, beslenme yetersizlikleri, karaciğer hastalıkları gibi metabolik sorunlar ile gaganın bir travmaya maruz kalması gibi bir sebepte büyümeye neden olabilir.
Kuşun gagasını yetersiz kullanması nedeniyle gaga uzaması, özellikle kafeste yaşayan kuşlarda en büyük nedenler arasındadır. Bu durumda gaga taşları, ahşap kuş tüneği, kuş krakeri ve kuş oyuncağı gibi kuş malzemelerinin yetersiz olduğu düşünülmelidir.
İlginizi çekebilir: Papağan Oyuncakları
Kuş kafesinin içerisinde tüm bu kuş malzemelerini bulundurmanıza karşın, hala gaga uzuyorsa yetersiz beslenme daha doğrusu keratin dokunun beslenmesini sağlayan besinlerin yetersizliği söz konusu olabilir. Böyle bir durumda vitamin ve mineral takviyesi gerekebilir. Ayrıca kuşlarda keratin doku bozukluklarında troid bezi sorunları ilk akla gelen problemler arasındadır. Bu amaçla kafesine koyacağınız iyotlu gaga taşı sorunun giderilmesinde yardımcı olabilir.
Gaga da uzamanın yanı sıra deformasyon söz konusu ise yani gaganın şeklinde bozukluk varsa, parlak yapısı kaybolmuş ve ucu kırık ve parçalı bir görünümde ise bu durumda mantar enfeksiyonu ve beslenme yetersizliği gibi bir durum söz konusu olabilir. Veteriner hekim tarafından uygun görülen bir tedavi sorunun çözümü için faydalı olacaktır. Ayrıca kafes içerisinde iyi bir dezenfeksiyon yapılması ve kuşun bağışıklığını güçlendirecek ek besinler verilmesi ile sorunun çözümüne yardımcı olabilirsiniz.
Beslenme yetersizliği genellikle gaganın soyulması ve uç kısımların çabuk kırılması ile kendini belli eder. Genelde gaga da düzensiz bir uzama söz konusudur. Bu durumda amino asit (metiyonin) yetersizliği akla gelebilir ve metiyonin içeren solüsyonlar direk olarak kuş suluğu içerisine katılarak verilebilir. Ayrıca susam, fıstık, ıspanak, haşlanmış mısır gibi besinlerde kuşun türüne bağlı olarak ek besin olarak verilebilir.
Kuş Tüneği Ve Tünek Çeşitleri konulu yazımızda ilginizi çekebilir.
