Akvaryum balıkları kötü koşullardan kolaylıkla etkilenen narin canlılardır. Bu nedenle de akvaryumların kurallarına uygun olarak kurulması gerekmektedir. Özellikle evlerde kurulan akvaryumlar büyük ebatlı olmadıkları için olası bir hastalık kısa süre içerisinde yayılır ve akvaryumdaki diğer canlıları da etkiler. Bunun için akvaryum içerisinde hasta bir balık tespit edilirse o balığın bir an önce uzaklaştırılması gerekir. Aksi halde hastalık diğer balıklara geçer ve hatta toplu balık ölümleri ile karşılaşılabilir. Akvaryum balıklarının sağlığı ile ilgili önlem olması açısından çeşitli ilaç ve vitaminler kullanılması gerekir. Bu ilaç ve vitaminler sayesinde olası hastalıklardan korunmak mümkündür. Balıklarda kötü akvaryum şartları nedeniyle pek çok hastalık görülebilir. Bahsedilen balık hastalıkları arasında kadife hastalığı da yer alır. Son derece tehlikeli olan bu hastalığın belirti ve nedenlerinin bilinmesi ise hayati önem taşımaktadır. Peki, balıklarda kadife hastalığı nedir? Kadife hastalığının nedenleri nelerdir?
Kadife Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Kadife hastalığı hem tatlı hem de tuzlu su balıklarında görülebilen bir hastalıktır. Nedeni ise tek hücreli bir parazittir. Bu parazitin tuzlu suda yaşayan türü “Oodinium ocellatum”, tatlı suda yaşayan türüne ise “Oodinium pillularis” adı verilmektedir. Hastalığın balıklarda tespit edilebilmesi için öncelikle oodinium parazitinin ne olduğu hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Oodinium, okyanuslarda yer alan ve plankton grubundan bir alg çeşididir. Alg sınıfına dahil edilmesinin sebebi ise üzerinde yeşil klorofil pigmentleri taşımasıdır. Mikroskop ile incelendiklerinde ise ince saç kılı şeklinde uzantılar görülmektedir.
Kadife hastalığı hem tatlı hem de tuzlu su balıklarında görülebilen bir hastalıktır. Nedeni ise tek hücreli bir parazittir.
Balıkların en yumuşak dokusu solungaçlarıdır. Kadife hastalığına neden olan parazit ise uzantılarını ilk olarak solungaçlara yerleştirir. 1 – 2 günlük beslenmenin ardından uzantılarını solungaçlardan çıkartır, akvaryumun dibine düşer ve burada kist meydana getirir. Bu kist içerisinde yüzlerce spor yer alır. Kist çatladığında sporlar serbest yüzer hale gelir ve kendilerine yeni avlar ararlar. Parazitler öncelikle balıkların solungaçlarına yerleştikleri için ilk belirti olarak balığın sık nefes almaya başladığı görülür. Ancak tüm vücudu kapladıklarında ve sarı renkte lekeler oluştuğunda ise kadife hastalığı en ileri safhaya ulaşmıştır.
Balıklarda kadife hastalığı en iyi, balıkların üzerinde oluşan ve vücutlarını tümden kaplayan sarı toz şeklindeki görünümden anlaşılır. Aslına bakılırsa bu sarı tozlar parazitlerin kist oluşturarak balığa yapıştıklarının bir göstergesidir. Yavru balıkların bulunduğu akvaryumlarda oodinium`a karşı dikkatli olunmalıdır. Çünkü oodinium hastalığı nedeniyle yavru balıkların ölüm riski yetişkin balıklara göre çok daha yüksektir.
Kadife hastalığına yakalanan balıklarda oluşan lekeler kadifeyi andırmaktadır. Bu nedenle de hastalık kadife hastalığı olarak anılmaktadır. Özellikle bakımı yetersiz akvaryumlarda bu tehlikeli hastalık yaygın olarak görülmektedir. Kadife hastalığına zemin hazırlayan etkenler ise şunlardır:
- Stres
- Ani sıcaklık değişiklikleri
- Akvaryuma yeni eklenecek bitki ya da balıkların karantinada bekletilmemesi
- Akvaryum suyunun kirliliği
Bunların yanı bazı akvaryum balık türleri kadife hastalığına diğer türlere göre daha yatkındır. Özellikle beta balığı, Japon balığı, killifish balığı ve daniolar kadife hastalığına yatkın türler arasındadır.
Kadife Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Balıklarda kadife hastalığı pek çok belirti ile kendini gösterebilir. Fakat en önemli belirtisi daha önce de bahsettiğimiz gibi balığın derisindeki kadife benzeri lekelerdir. Bu lekeler başlarda çok küçük oldukları için fark edilemeyebilirler. Ancak hastalık ilerledikçe lekeler tüm vücuda yayılır. Pek çok durumda hastalığın etkilediği bölgelerin giderek matlaştığı görülür. Hastalık çok ilerlediğinde ise balığın derisi şeritler halinde dökülür ve çok zor nefes almaya başlar.
Kadife hastalığı belirtileri arasında davranış değişiklikleri de yer almaktadır. Bir balık bu hastalığa yakalandıysa anormal davranışlar sergileyebilir. Hatta derisindeki lekelerden önce davranışlarındaki değişimler dikkat çekebilir. Bu anlamda hastalığın ilk aşamalarında balık vücudunu akvaryumda yer alan bitki ve taşlara sürtmeye başlar. Ayrıca eskisine göre daha cansızdır ve daha az yüzer. Bu nedenle de balık besleyenlerin balıklarının hareketlerini iyi gözlemlemeleri ve ani davranış değişikliklerini göz ardı etmemeleri hayati önem taşımaktadır.
Kadife hastalığına yakalanan balıklarda leke ve davranış değişikliği dışında farklı belirtiler de görülebilir. Bu belirtiler arasında iştah ve kilo kaybı da yer almaktadır.
Balıklarda Kadife Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Balıklarda kadife hastalığı çok bulaşıcı olduğu için genellikle teşhis edilemeden çok ilerlemiş olur. Bu nedenle herhangi bir belirti fark edildiğinde hastalıktan etkilenen balığın diğer balıklardan ayrılması gerekir. Tedavi genellikle bakır tuzları ile gerçekleştirilir ancak bu yöntem bazı balık türleri ve özellikle karidesler için ölümcüldür. Bunun için dikkatli bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Yine kadife hastalığına neden olan parazitlerin bazı türleri fotosentez ile enerji kazanırlar. Bunun önüne geçmek için akvaryum ışıklandırılmasının azaltılması etkili olabilir. Akvaryumun üzeri örtülerek parazitlerin zayıflatılması mümkündür.
İlginizi çekebilir: Akvaryum İç Filtreleri
Kadife hastalığı tedavisi için suyun ısısının artırılması da işe yarayabilir. Bu, parazitlerin yaşam döngüsünü hızlandırır ve balıktan daha çabuk ayrılacakları için hastalıktan daha kolay kurtulmak mümkün hale gelir. Fakat bu sırada tedavi uygulanıyor olmalıdır. Aksi halde durum daha da kötü bir hal alabilir. Kısacası kadife hastalığının tedavisi için önerilen yöntemler kısaca şöyledir:
- Suyun sıcaklığı yükseltilmeli. (Japon balıkları için 21 santigrat derece aşılmamalıdır)
- Akvaryum aydınlatmaları 1 – 2 gün boyunca kapatılmalı.
- Akvaryum tuzu kullanılmalı.
- 10 gün kadar bakır sülfat kullanılmalı.
- Karbon filtre bu süreçte ilaçların etkisini azaltmaması adına akvaryumdan çıkartılmalı.
Kadife Hastalığını Önlemek İçin Neler Yapılmalı?
Balıklarda kadife hastalığı ancak parazitlerin akvaryuma nasıl geldiğinin bilinmesi ile önlenebilir. Hastalığa neden olan parazitler her akvaryumda bulunabilir ve çoğalmak için uygun ortamın gelişmesini bekliyor olabilirler. Balıkların bağışıklık sisteminin zayıflaması ise parazitlerin çoğalması için oldukça iyi bir fırsattır. Parazitlere çoğalma fırsatı vermemek için balıkların bağışıklık sistemlerinin güçlü tutulması gerekmektedir. Bunun için kaliteli balık yemleri ile beslenmeleri, akvaryum bakımlarının düzenli olarak yapılması ve balıkların stresten uzak tutulmaları gerekmektedir. Balıklarda stres genellikle yetersiz bakımdan kaynaklanmaktadır. Yine akvaryum suyundaki ani değişimler ve suyun kimyasının bozulması da strese neden olan diğer faktörlerdir. Bu nedenle kısmi su değişimleri aksatılmamalıdır.
İlginizi çekebilir: Balık Yemleri
Akvaryuma yeni eklenecek olan balıkların sağlıklı görünüyor olmaları paraziti taşımadıkları anlamına gelmez. Bunun için de akvaryuma eklenecek hemen her canlının öncelikle iki hafta kadar karantina akvaryumuna konulmasında fayda vardır. Ayrıca kadife hastalığına neden parazit dekorlarla akvaryuma taşınabilir. Bunun önüne geçmek için dekorlar akvaryuma konulmadan önce iyice temizlenmelidir.
Akvaryumlarda Yosun Sorunu ve Kurtulma Yolları konulu yazımızda ilginizi çekebilir.
